Wie wordt de vrouw van Europa?

Europa is allang niet meer de enige grootmacht in de wereld. Stilaan nemen nieuwe economieën het voortouw. Als Europa zijn economische relevantie wil behouden, zal het ongetwijfeld handelsallianties moeten aangaan met andere continenten. Het nabijgelegen Afrika en het machtige Azië zijn de meest voor de hand liggende continenten om de Europese economie te verstevigen. Maar welk van de twee is het meest geschikt om de nummer 1 handelspartner van Europa te worden?

Schuilt er geen lezer in u? Klik dan hier of bekijk de video onderaan de post.

Jong en rijk Afrika

Een succesvolle economie steunt op drie kernpilaren: kennis, jonge mensen en grondstoffen. Europa is met zijn duizenden universiteiten en onderzoekscentra rijk aan kennis, maar op de twee andere pilaren kan het continent nauwelijks steunen.

Jonge mensen en grondstoffen vind je in Afrika in overvloed. Het continent ondervond de laatste decennia een bevolkingsexplosie en is het jongste continent op aarde. Er zijn vier keer zoveel Afrikaanse kinderen als er Europese zijn en tegen 2100 zal een op de drie wereldburgers Afrikaan zijn. De migratiestroom wordt vaak negatief bericht in de pers, maar kan juist een grote kans zijn voor het vergrijzende Europa dat dringend jonge mensen nodig heeft. 

Afbeeldingsresultaat voor population growth africa and europe graphic

Ook aan grondstoffen geen gebrek in Afrika. Als we kijken naar natuurlijke grondstoffen is Afrika het rijkste continent ter wereld. Met bauxiet, kobalt, goud, fosfaat en uranium bevoorraadt het continent 31% van de wereldhandel in grondstoffen. Europa kan amper rekenen op eigen grondstoffen, waardoor Afrika de ideale partner is om ook met deze pilaar de Europese economie te ondersteunen. 

Afbeeldingsresultaat voor mapping africa's natural resources

Boodschap begrepen

Europa lijkt de boodschap begrepen te hebben en is volop bezig om nog betere banden te smeden met Afrika. Op 12 september presenteerde de Europese Commissie een nieuwe “Afrikaanse-Europese alliantie”. De toenmalige voorzitter Jean-Claude Juncker verklaarde toen: “Afrika heeft geen behoefte aan liefdadigheid, maar aan oprecht en eerlijk partnerschap. Ook wij Europeanen hebben dit partnerschap nodig. Vandaag presenteren wij een nieuwe alliantie tussen Afrika en Europa, voor duurzame investeringen en werkgelegenheid. Ik ben ervan overtuigd dat de talrijke handelsovereenkomsten tussen de EU en Afrika moeten worden omgevormd tot een vrijehandelsovereenkomst tussen beide continenten, als een economisch partnerschap tussen gelijken.” 

Het lijkt alsof Europa eerst een sterk Afrika wil opbouwen om zo de handelsrelatie te versterken, maar daar knelt nu net het schoentje volgens Landry Signé, professor globale economie en ontwikkeling aan de Universiteit van Stanford. In een interview met ForeignPolicy hamert de professor op de slogan “Trade over Aid”. Hiermee wil hij duidelijk maken dat een continent net opleeft door zoveel mogelijk handel te drijven. 

Afbeeldingsresultaat voor landry signé
Landry Signé

De Afrikaanse barrières

Signé heeft het ook over de barrières die ervoor zorgen dat het continent beperkt wordt om handel te drijven met andere wereldmachten. Zo heerst er in Afrika een slordige bureaucratie die hand in hand gaat met corruptie. Als een ondernemer zijn producten in het buitenland wil verkopen, zal hij eerst door een rompslomp van papierwerk moeten voor hij nog maar de goedkeuring krijgt van de overheid om aan handel te doen. Deze rompslomp schrikt Europese bedrijven vaak af, waardoor handelsakkoorden sneuvelen.

Ten tweede heeft de professor het over de bedenkelijke leiders die aan de top staan van de meeste Afrikaanse landen. De leiders streven vaak hun eigenbelang na, waardoor ze in conflict komen met andere landen en aan niet-democratisch regeren doen. Europese bedrijven gaan minder snel handel drijven met landen waar spanningen heersen.

De laatste en grootste barrière volgens Signé is het gebrek aan eenheid tussen de Afrikaanse landen. De Afrikaanse Unie staat niet zo sterk als andere wereldmachten en de handel tussen Afrikaanse landen loopt stroef met een Intra African Trade van 17%. Dit zorgt ervoor dat Europa Afrika moeilijk als een geheel kan zien en dat het vaak overeenkomsten moet sluiten met afzonderlijke landen. 

Ook Groen-MEP Petra De Sutter, lid van de Commissie voor interne handel en bescherming van de consument, zegt dat er gevaren liggen in de samenwerking met het Afrikaans continent. Ze vindt die echter geen reden om een samenwerking links te laten liggen.

Petra De Sutter

Made in China

De economische voetafdruk van Azië is over de jaren heen aanzienlijk gegroeid. Het heeft het hoogste groeipercentage ter wereld, goed voor ongeveer de helft van de wereldwijde groei vorig jaar. Labels zoals ‘made in China’ vliegen ons al jaren om de oren, maar hoewel export een belangrijke motor voor Azië blijft, neemt ook de binnenlandse groei toe. Ook aandelen-, obligatie- en valutamarkten zijn gegroeid en gestabiliseerd. De regio heeft veel geleerd van de Aziatische financiële crisis eind jaren negentig. Nu is er een betere regulering van de financiële sector en een geloofwaardiger monetair en fiscaal beleid. 

Bij Azië denken we ook meteen aan China, dat nu de grootste wereldmacht is. China investeert veel in de buitenlandse markt en speelt een grote rol in de internationale handel. Xi Jinpings Nieuwe Zijderoute of One Belt Route is zijn grootste project dat reikt tot ver buiten de nationale grenzen. Het gaat over de aanleg van treinsporen, havens en wegen. Door de nieuwe route kan Xi Jinping zijn geopolitiek optimaliseren en zijn invloedsfeer verruimen tot ver buiten China. De route maakt het namelijk veel makkelijker om handel te voeren met Europa, Rusland en de rest van Azië. 

Versterking van het politieke vertrouwen

De EU en China zijn twee van de grootste economieën en handelsblokken ter wereld. Een samenwerking tussen beide is dus niet meer dan logisch. Sinds 2001 is China lid van de Wereldhandelsorganisatie. Dat zorgde ervoor dat er internationale handel mogelijk werd tussen de EU en China. Nu importeren en exporteren de twee landen dagelijks gemiddeld voor 1 miljard euro aan goederen. China exporteert vooral industriële- en consumptiegoederen, machines en uitrusting, en schoeisel en kleding naar de EU en importeert machines en uitrusting, motorvoertuigen, vliegtuigen en chemische producten vanuit de EU. De gedreven handel tussen China en de EU bedraagt momenteel zelfs meer dan 10% van de totale handel. 

“Vraag is of we binnen 10 of 20 jaar nog relevant zijn. Als we verder doen zoals we nu doen, zullen de Chinese bedrijven het hier voor het zeggen hebben. Dan denk ik dat ik het een heel somber plaatje wordt.” – Petra De Sutter, Europees parlementslid voor Groen

Ook op vlak van klimaat is samenwerking tussen beide grootmachten cruciaal. China is de grootste CO2-uitstoter ter wereld, maar is tegelijkertijd een van de grootste investeerders in hernieuwbare energie. Een samenwerking met de EU kan de CO2-uitstoot verminderen en ervoor zorgen dat hernieuwbare energie evolueert en vaker gebruikt wordt. 

Verdere samenwerking tussen de EU en China blijft belangrijk voor de versterking van het politieke vertrouwen. China zal een belangrijke rol spelen bij het garanderen van de denuclearisatie van Noord-Korea en het toekomstige vredesproces in Afghanistan. Ervoor kiezen om in de toekomst nog intensiever samen te werken met China kan er dus voor zorgen dat er een grotere wereldwijde eenheid ontstaat. 

Chinese invloeden

Maar er schuilen ook risico’s in een samenwerking met China. China’s plan is om een totaalsysteem te installeren voor een wereldmodel in het belang van de Chinezen. In Europa kocht Xi Jinping ook al meerdere infrastructuren zoals een haven in Griekenland, maar ook de luchthaven van Toulouse in Frankrijk. “Het zal afhangen van de lidstaten. Als een Europees lidstaat alleen gaat samenwerken met China, zoals in Griekenland, waar China de haven van Pyreus al in handen heeft, dan ondermijn je als lidstaat heel het Europese verhaal”, zegt Petra De Sutter. In Duitsland kocht China roboticabedrijf KUKA, wat Europa aan de alarmbel deed trekken. 

Meerdere Europese landen die economisch afhankelijk zijn geworden van China, zoals Griekenland, Hongarije en Servië, breken zo met de Europese solidariteit. Ze kunnen geen onafhankelijke economische beslissingen meer nemen voor Europa. China heeft zich in het Europees systeem ingekocht, waardoor het nu ook een invloed kan uitoefenen op de Europese economie en zijn eigen regime kan beschermen. “De vraag is of we binnen tien of twintig jaar nog relevant zijn. Als we verder doen zoals we nu doen, dan zullen de Chinese bedrijven het hier voor het zeggen hebben. Dan denk ik dat ik het een heel somber plaatje wordt”, besluit Petra De Sutter. Willen we naar de pijpen dansen van China of een onafhankelijke economie zijn?

Europa, de eeuwige vrijgezel

In de zoektocht naar een partner om zijn economie opnieuw naar een hoger niveau te tillen, dreigt Europa pijnlijk uit de boot te vallen. De twee mogelijke partners, Afrika en China, lijken vooral naar elkaar te kijken. Waar Europa zich soms vragen stelt bij het gebrek aan democratie en het teveel aan bureaucratie in Afrikaanse landen, heeft China daar al veel minder problemen mee, zoals ook Petra De Sutter aangeeft. Tussen 2010 en 2016 investeerde het al meer dan 101 miljard dollar in Afrikaanse infrastructuur, mijnbouw en olie- en gasontginningen. China wil van Afrika zijn eigen China maken. Die investeringen kunnen interessant zijn voor Afrika, want ze betekenen meer jobmogelijkheden en dus een hogere welvaart. Al vinden tegenstanders dat de Chinese macht in Afrika wel heel hard ruikt naar moderne kolonisatie. Of de investeringen voor Afrika een zegen dan wel een vloek zijn, zal nog moeten blijken. En Europa? Dat lijkt vooralsnog vrijgezel te blijven.

Auteurs: Yanko Beeckman, Pieter Desaever, Annelies Van Gastel, Laurence Verhees, Ann Laenen

Wil je dat anderen dit ook lezen? Deel!

Zeen is a next generation WordPress theme. It’s powerful, beautifully designed and comes with everything you need to engage your visitors and increase conversions.

More Stories
Grote Schijn
Radio-en tv-presentatrice Siska Schoeters: “We hebben door Corona echt geleerd hoe aangenaam het is om buiten te zijn”