Studenten en koken, het is een klassieke “hit or miss”. De één is er gek van, de ander heeft er niks mee. Vroeger was ik er absoluut niet in geïnteresseerd, maar op kot gaan heeft me er toch anders over doen denken. Wat daarbij heel belangrijk was: ik heb jarenlang in een horecakeuken gewerkt. Daardoor was ik thuis nooit bang om achter het vuur te staan, of met een koksmes te zwaaien. En misschien nog wel het allerbelangrijkst: ik had creatief leren koken.
Op mijn eerste dag als kok aan de koude kant (die verzorgt voornamelijk de voor- en nagerechten in een restaurantkeuken) kwam ik door een misverstand, en waarschijnlijk ook door de zenuwen, twee uur te vroeg de keuken binnen. Om me dan maar niet voor die tijd weer terug naar huis te sturen nam de baas van de zaak me mee naar de groothandel. Al was dat een ervaring op zich, van die dag is me iets anders veel beter bij gebleven. Struinend tussen de pallets met drank, hoog gestapelde etenswaren en keukenbenodigdheden, zei mijn baas de volgende woorden:
“Denk met je buik.”
Hennie Frissen – Eigenaar van Eetcafé Ceramique
Het lijken vier simpele, misschien nietszeggende woorden, maar er zit een hele wereld in verpakt. Toen m’n baas ze uitsprak wist ik niet precies wat het betekende, maar nu regeren ze mijn leven. Iedere dag weer komen ze terug, wanneer ik de deur van m’n koelkast open doe, om te kijken wat ik nou weer eens kan maken. In mijn hoofd ontstaat een idee voor het gerecht van de dag, maar het belangrijkste gebeurt in de buik. Mijn ogen gaan elk item in de koelkast af, en mijn buik is de filter: past deze smaak erbij? Aan het einde van de rit langs alle artikelen in de voorraad heb ik vrijwel altijd een keuze gemaakt.
Maar hoe ben ik nou tot dit punt gekomen, waarbij ik die woorden begrijp? Dat heeft wel even geduurd. Het komt neer op zelf aan de slag gaan in de keuken en vooral op héél véél proeven. Wim Ballieu, eigenaar en oprichter van Balls & Glory, en TV-Chef van programma’s zoals De streken van Wim en Bal National zegt het ook. Het perfecte moment om te beginnen met proeven: je studententijd. Jij kiest zelf wat je kookt en wie er mee eet, dus is er eindeloos ruimte om fouten te maken en combinaties te ontdekken! Maar als ik om me heen kijk, zie ik nog zo veel medestudenten die niet of nauwelijks zelf in de keuken staan. Daar moet verandering in komen!
Joep van Sloun, 23 jaar, PhD-kandidaat Econometrie in Maastricht
Favoriete eten: Ossobuco
“Ik kook niet zo vaak zelf, omdat ik alleen voor mezelf koken het vaak niet waard vind. Ik zou het wel graag meer willen doen, want ik heb bijna nooit spijt ervan als ik het heb gedaan!”
Jules Ancion, 24 jaar, student International Relations in Amsterdam
Favoriete eten: Alles Mexicaans
“Ik kook dagelijks, en word enorm blij van interessante smaken en combinaties ontdekken. Ik krijg vooral een voldaan gevoel als ik er echt een klein kunstwerkje van heb gemaakt.”
“Ik denk dat een goed glas wijn koken nog aantrekkelijker kan maken: door wat alcohol word je niet alleen losser op de dansvloer, maar ook in de keuken.”
Het hooi op de vork
Ik ben zelf absoluut geen voorstander van ingewikkelde recepten met 60 stappen. Vaak gaat koken bij mij juist om dat halfuurtje afleiding, waarbij je niet te veel inspanning hoeft te leveren. Of die pan die je op het vuur zet, helemaal klaar maakt, en vervolgens 3 uur helemaal door laat stoven terwijl je iets compleet anders gaat doen. De meeste studenten hebben al activiteiten genoeg op een dag, en moeilijk koken past daar echt niet meer tussenin. Vandaar: Houd het simpel.
Belangrijke sidenote: Simpel eten kan ontzettend lekker zijn. Het bekende “Less is more” geldt ook regelmatig in de keuken. En dat komt de kokende student goed uit. Je wil en kan niet te veel geld uitgeven aan je eten, dus weinig ingrediënten nodig hebben past perfect.
Maar een simpel gerecht wordt lang niet altijd vanzelf lekker. Je moet het maximale uit elk onderdeel halen. Daarbij kunnen we het een en ander leren van de restaurantkeuken. Dan denk je misschien: “dat zijn professionals, kunnen die niet veel meer?” Maar juist daar wordt meestal vrij simpel gekookt.
Als je erover na denkt is het ook logisch; Heb je ooit al in een restaurant langer dan drie kwartier op je eten moeten wachten? Zij moeten eten snel kunnen serveren, dus het moet geen recept zijn dat uren kost om te maken. Ja, er komt zeker veel voorbereiding bij kijken, maar ook die kan niet verschrikkelijk arbeidsintensief zijn, want dat kost een uitbater veel geld, en die probeert zo veel mogelijk winst te maken. Dus kiezen ze voor de kwaliteit van de ingrediënten.
Naast de kwaliteit, ligt het er natuurlijk ook aan wat je met je ingrediënten doet. Hoe verwerk je ze in je gerecht? Goeie tip hier is: zoek het op. Google is hier je beste vriend, en YouTube staat vol met video’s die je precies vertellen wat de lekkerste manier is om bijvoorbeeld een stuk groente smakelijk te bereiden.
Algemene sidenote hier: Groentes koken in een pan met water is zelden de lekkerste manier. Als je iets niet lekker vindt, is het 9 van de 10 keer gewoon verkeerd bereid.
Als kind al kok
Om maar een voorbeeld te geven van hoe gelukkig een mens kan worden van goed eten, en al helemaal als je dat zelf maakt, spreek ik met Wim Ballieu. Hij is al zijn hele leven bezig met werken in de keuken. Hij groeide op in een familie van preiboerinnen, slagers en landbouwers, die continu met eten bezig waren. Zelf werd hij dan ook vaak genoeg aan het werk gezet om zijn ouders te helpen in de keuken. Dat actief meedraaien in de keuken van zijn ouders, inspireerde hem om zijn vader achterna te gaan als slager. Maar op de slagersschool kwam het besef dat een eigen business, een eigen restaurant, nog meer voor hem te bieden had.
Eerst werkt hij in een restaurantkeuken, vervolgens start hij een eigen catering bedrijf. En dat loopt goed, heel erg goed. Toch wil hij meer. In 2012 richt hij Balls & Glory op. Het concept: een slow food alternatief op de snel groeiende fastfoodmarkt. Dus geen restaurant, maar een combinatie van restaurant kwaliteit eten en het gemak van take-out. En met een duidelijk doel.
Mensen leren koken doet hij ook. Met programma’s zoals Bal National en De streken van Wim maakt probeert hij mensen het plezier van het koken te laten zien. Maar dat, en het feit dat hij ondertussen een keten van 7 Balls & Glory zaken leidt, weerhoudt hem er niet van om thuis in de keuken te blijven staan.
Als leider van die hele keten, of zoals hij zelf zegt: “I’m the boss“, heeft hij het voor het zeggen en kan hij de stijl bepalen waarin er wordt gekookt. Als ik ‘m vraag naar z’n ultieme comfort food, is dat volmondig: de aardappel. En die zien we dus veel terug in Balls & Glory. Dus zelfs wanneer je al jaren professioneel kookt, rond hebt gereisd om inspiratie op te doen kan iets simpels (en belachelijk goedkoops) als een aardappel nog het beste aan blijven slaan.
Wietse de Smet, 22 jaar, student Journalistiek in Antwerpen
Favoriete eten: Kip met rijst/noodles
“Ik kook niet zo graag, ik besteed m’n tijd liever aan ander dingen. En ik vind dat je tegen een (relatief) goede prijs nog gezond eten kan kopen.”
“Er gaat sowieso een moment in m’n leven komen waar ik wel moet leren koken. Ik denk dat ik het na mijn studie wat meer ga proberen te doen.”
Puck van Donselaar, 21 jaar, studente European Studies in Maastricht
Favoriete eten: Curry
“Ik kook veel zelf. Je kan je eten goed van tevoren plannen, zelf kiezen wat je eet, en het is goedkoop. Ik ben ook vegetariër, dus vaak zijn er al niet zo veel opties.”
“Je moet studenten laten zien dat koken goedkoop en niet moeilijk is. Je kan binnen een paar minuten een prima gerecht op tafel zetten.”
Liefde gaat door de maag
Als je het mij vraagt bestaat er niet veel dat leuker is dan koken. Maar één ding kan ik met zekerheid wel leuker noemen: koken met de mensen waar je van houdt. Ook Wim Ballieu is het ermee eens. Voor iemand koken is voor iemand zorgen, en je kan ermee laten zien hoe veel je om die persoon geeft. Daarom ging ik op zoek naar mensen die graag voor elkaar koken, om eens te proeven van die gezellige sfeer.
Yannic Alkemade, 22 jaar, student Technische Natuurkunde in Delft
Favoriete eten: Couscoussalade
“Ik kook zo’n 4 keer per week. Het is een gezellig sociaal momentje dat ik met m’n huisgenoten samen kan doen. Het is een goede manier om nieuwe dingen uit te proberen, en als het dat ook lekker is, is dat alleen maar een plus.”
“Koken is echt een trial-and-error proces. Je moet het niet opgeven zodra je het langzaam vindt gaan of wanneer iets een keer mislukt. Het wordt pas echt leuk als je er een beetje handig in wordt.”
Senna Brammer, 23 jaar, studente Journalistiek in Antwerpen
Favoriete eten: Tosti
“Ik kook te weinig. Het voelt altijd als iets dat nodig is om mezelf te onderhouden. Daarnaast duurt het me te lang, of misschien is mijn geduld wel gewoon te kort. En ik zie de ‘fun factor’ er niet zo van in. Dus profiteer ik liever van andermans kookkunsten!”
Controle over de kost
Gezond
Voor jezelf koken is gezond. Dat betekent niet dat eten afhalen ongezond is. Wel zit er vaak meer vet en zout in, omdat dat de voornaamste smaakmakers zijn. Maar voor jezelf koken is vooral gezond, omdat je weet wat je erin stopt. Je weet precies hoeveel je in de pan of in de oven hebt gedaan van elk ingrediënt. Daardoor ben je je er beter van bewust wat je eet. En daar komt nog eens bij dat je goed kan variëren in je maaltijden.
Goedkoop
Er is geen wetenschappelijk onderzoek nodig om te bewijzen dat zelf je eten maken goedkoop is. Ja, je kan het zo duur maken als je wil. Maar met de juiste stappen loop je met een bijna net zo volle beurs de supermarkt weer uit.
- Kijk van tevoren goed wat je in huis hebt: Wie weet heb je nog wel iets liggen, waar je nog een nieuw recept mee kan maken
- Denk vooruit: Heb je niks in huis om nog te gebruiken? Kook dan iets waarvan je een deel ook kan gebruiken in een ander gerecht.
- Kook nooit voor maar 1 persoon: Ingrediënten kopen voor 1 persoon is veel te duur. En je houdt altijd van alles over. Probeer op z’n minst voor 2 mensen te koken. Misschien een goed moment om iemand uit te nodigen? En anders heb je zojuist jezelf voor 2 dagen van eten voorzien.
- Wees niet bang om van het recept af te wijken: Het is geen ramp als je een ui vervangt met een sjalot. Gebruik wat je nog in huis hebt liggen op, of koop de goedkopere optie. Er bestaat natuurlijk een grens. Je kan niet elk ingrediënt vervangen.
Stefan Cox, 24 jaar, PhD-kandidaat Biomedische Wetenschappen in Maastricht
Favoriete eten: Pulled Chicken Burger
“Ik kook op het moment af en toe, zo’n 2 keer per week. Toen ik nog op kamers zat deed ik het wel iedere dag. Ik deed het altijd wel graag, want ik vind het een goede vaardigheid om te hebben.”
“Je moet vooral niet bang zijn om recepten te proberen, ook als ze er misschien ingewikkeld uitzien. Vaak zijn die juist leuker om te bereiden.”
Jana Gudernatsch, 20 jaar, studente Journalistiek in Antwerpen
Favoriete eten: Tortilla’s
“Op kot kook ik niet zo veel, omdat de gemeenschappelijke keuken vaak heel smerig is. En als ik dan wel kook heb ik vaak het gevoel dat kotgenoten me op m’n handen staan te kijken, dus dan maak ik liever iets dat snel klaar is.”
“Ik zou het wel meer willen doen. Ik bak veel, en als dat dan lekker is haal ik daar heel veel voldoening uit, dus ik denk dat het bij koken hetzelfde gaat zijn.”
Oven op 180, pannen op het vuur
Wat heb ik nodig?
Voel jij het nou al kriebelen, en wil je graag aan de slag in de keuken? Dan heb ik mijn doel bereikt. Maar hoe ga je nou goed van start. Wat zijn de ‘essentials’? Ik zet een paar dingen op een rijtje waarmee je gegarandeerd een goede eerste stap kan zetten.
Het Koksmes: Dé essential als je het mij vraagt. Veel mensen zijn er bang voor, maar die angst zorgt juist voor de meeste ongelukken ermee. En botte messen, die zijn ook gevaarlijk. Misschien lijkt het scherp wel gevaarlijker, maar een goed scherp mes gaat altijd in de richting waarop je snijdt. Wees dus niet bang ervoor, en durf ermee te oefenen. Ga natuurlijk niet meteen erop los hakken, maar start rustig!
De snijplank: Ook erg belangrijk. Niks van die plastic zooi. Een goeie grote houten plank. Hoe meer ruimte, hoe makkelijker het snijden. En een goede manier om geordend te blijven koken, wat het ook makkelijker maakt! En ze zijn helemaal niet duur: voor zo’n €15,- kun je ze al bij de IKEA krijgen.
De pannenlikker: Niet zomaar een spatel, maar echt een pannenlikker. Ze kosten geen fluit, maar besparen je bakken met geld, want elk laatste beetje saus, jus of soep haal je ermee uit je pan. Perfect dus voor de student die altijd hongerig is en het maximale eruit wil halen.
Ook aan Wim vroeg ik zijn keuken essential. Zijn antwoord: een oven. Niet iets dat iedereen heeft op z’n studentenkot natuurlijk. Maar ook daarop wist hij nog wel iets. Een tajine of grote schotel met deksel was een goeie vervanging om op het fornuis toch een soort van oventje te creëren.
Wie gaat het me leren?
Oké, de benodigdheden zijn in huis, maar hoe begin ik dan te koken? Gelukkig hoef ik je dat niet zelf te leren, want er zijn genoeg boeken geschreven, producten gemaakt, en kookkanalen opgericht die jou op weg helpen. Dit is waar ik mijn koken vooral uit heb geleerd:
J. Kenji López-Alt is mijn All-Time-Favorite: Hij is eigenaar van restaurant Wursthall in Californië, en heeft een van de belangrijkste kookboeken van het afgelopen decennium geschreven (The Food Lab), maar dat weerhoudt hem er niet van om een Go-Pro op zn hoofd te zetten en je mee te nemen in z’n keuken thuis.
Bon Appetit stond vroeger bovenaan mijn lijst met top kanalen, de laatste tijd zijn ze wat minder. Maar ga vooral op zoek naar hun oudere video’s. Daar zijn tal van goede, makkelijke en goedkope recepten te vinden, en je leert er ook nog keukentechnieken bij.
You Suck At Cooking heeft simpele maar lekkere recepten, maakt minimaal gebruik van grote/dure keukenapparatuur, en brengt al zijn video’s met een flinke dosis humor. Entertaining én leerzaam!
Binging with Babish is een goede plek te beginnen, alles wordt stap voor stap uitgelegd. En dat alles met een leuke catch: gerechten uit films. (Vooral zijn oudere video’s zijn erg goed.)
The Naked Chef is een tip van Wim Ballieu zelf. En een verdomd goed kookboek. Hij zet met een aantal basisrecepten voor pasta’s, curries, salades, vis, vlees en vegetarisch een zeer solide basis voor elke beginnende kok neer. Absolute aanrader als je wil investeren in een goed boek
Tot slot ben ik zelf ook nog groot fan van verspakketten. Bijvoorbeeld de Albert Heijn verkoopt ze, ze zijn belachelijk goedkoop en ontzettend makkelijk. Als je nog iets extra nodig hebt staat het erop, maar meestal heb je dat toch al in huis. Twee vliegen in één klap: het is goedkoop én je leert er een nieuw recept van!
