De Interministeriële Conferentie Volksgezondheid maakte op 14 december het nieuwe plan tegen tabak bekend. In dat plan staan nieuwe maatregelen. Het is een volgende stap om het aantal dagelijkse rokers onder de 15 jaar tegen 2040 terug te dringen tot minder dan 5%. “In het algemeen zijn we tevreden met dit plan, maar er zijn nog enkele bedenkingen”, vertelt Suzanne Gabriels, expert tabakspreventie bij Stichting tegen Kanker.
Het nieuwe plan tegen tabak maakt deel uit van ‘strategie 2022-2028’ voor een rookvrije generatie. Onder leiding van minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) werden nieuwe regels opgesteld. Zo zullen er meer controles zijn op het naleven van de regels voor het verkopen van tabak en zullen de sancties strenger zijn. Wie er jonger dan 25 uitziet, zal zijn identiteitskaart moeten laten zien. Zo zouden krantenwinkels zeker weten dat ze geen tabak verkopen aan minderjarigen.
Vanaf 2028 wil de regering een stap verdergaan. Er is een plan om een verbod in te voeren op de verkoop van tabaksproducten in voedingswinkels groter dan 400 vierkante meter.
Het gebruik van tabak zorgt ieder jaar voor 15.000 vroegtijdige overlijdens. Het is daarmee veruit de belangrijkste doodsoorzaak in België. De nood aan een duidelijk antitabaksplan met langetermijnvisie was dan ook broodnodig volgens Suzanne Gabriels. “Het is de eerste keer dat er op zo’n allesomvattende manier een antitabaksplan komt. Er worden duidelijke afspraken gemaakt en dat is voor ons belangrijk, want zo kunnen we naar een toekomst werken waarin jongeren minder zullen roken en we verkopers van tabak beter kunnen controleren.”
Een generatieverbod zoals in Nieuw-Zeeland, waar mensen die na 2009 geboren zijn nooit meer tabaksproducten mogen kopen, is volgens Suzanne Gabriels te vroeg. Volgens haar is het slimmer om eerst te kijken hoe dit gaat in Nieuw-Zeeland. “Als alles goed verloopt, kunnen we bekijken wat er mogelijk is om dit eventueel in België in te voeren.”
Soepele samenwerking
Suzanne Gabriels is tevreden over de soepele samenwerking tussen de verschillende deelregeringen. Het gebeurt volgens haar niet vaak en dat maakt het tabaksplan alleen maar beter. “Het is vernieuwend dat de verschillende regeringen van ons land samen een tabaksplan hebben uitgewerkt en dat dit ook afgewerkt is. Over het alcoholplan daarentegen bestaat wel nog altijd veel twijfel. Het toont aan dat ze echt willen meewerken aan een rookvrije generatie.”
Nog werk aan de winkel
De Stichting tegen Kanker is algemeen tevreden, maar heeft enkele kritische bedenkingen over het plan. Een aantal zaken die worden ingevoerd zullen kosten met zich meebrengen. “In het plan staan maatregelen die geld kosten en op geen enkele manier wordt aangegeven hoe de overheid dit gaat financieren. Er is sprake van een duurzaam financieringsmechanisme, maar daarover heerst nog veel onduidelijkheid. Als de middelen om dit te financieren niet op tafel komen dan zullen sommige maatregelen die in het plan besproken worden niet kunnen doorgaan.” Een aantal van de maatregelen liggen volgens Suzanne Gabriels te ver in de toekomst. Zij had bepaalde zaken graag eerder van kracht zien gaan.
Krantenwinkels zijn slachtoffer
Het nieuwe plan treft ook een heel aantal krantenwinkels. Zo zullen ze geen tabak meer mogen verkopen in 2028 en moeten ze de zichtbaarheid van tabaksproducten verminderen. Patsy, die uitbaatster is van krantenwinkel Bar Gazet op het Theaterplein in Antwerpen, heeft begrip voor de nieuwe regels maar vindt dat mensen zelf kunnen kiezen of ze roken. “Ik begrijp het helemaal. Roken is en blijft ongezond en het is goed dat de overheid jongeren zo min mogelijk in aanraking wil laten komen met tabak, maar ik heb het gevoel dat je vanaf een bepaalde leeftijd zelf kunt bepalen wat je doet.” Een groot verlies aan inkomsten zullen de krantenwinkels in elk geval niet lijden omdat de opbrengst van de verkoop van tabak voor een groot deel naar de overheid gaat.
De vermindering van de zichtbaarheid van tabaksproducten door een uitstalverbod zorgt ervoor dat Patsy moet investeren in gesloten displays. Dat zijn uitgaven die ze liever niet doet. “Ik vraag me af wie dat allemaal moet betalen. Die displays zijn niet goedkoop en zijn moeilijk te plaatsen hier. Van mij mag de overheid maatregelen nemen, maar ze moeten wel met ons rekening houden.”
