België is sinds de oprichting van de Europese Unie lid en is dankzij haar ligging een belangrijke draaischijf binnen Europa. Klinkt onze stem luider dan die van andere lidstaten omdat we een van de pionierslanden zijn?
“Dat was vroeger zeker het geval”, aldus Kathleen Van Brempt. Van Brempt is sinds 2009 de lijsttrekker van sp.a voor de Europese Parlementsverkiezingen en zetelt sinds 2000 in het Europese Parlement. “België is een van de stichtende leden en dat heeft lang een bijzondere positie opgeleverd voor ons relatief kleine land, maar het is geen evidentie dat dat blijft duren. Je moet het Europese project als land in je hart dragen en er een duidelijke visie over hebben.”, waarschuwt Van Brempt.
Daarnaast speelt de Belgische compromis-ervaring een speciale rol. “Als federale staat met regio’s heeft ons land een complexe structuur en dat maakt het soms moeilijk om een gezamenlijk standpunt te zoeken ten opzichte van Europa.” Toch kan die complexe structuur ook in ons voordeel spelen. “Belgen hebben in het Europees Parlement soms wel meer in huis dan anderen, omdat wij uit een land komen dat gericht is op het maken van compromissen in zeer moeilijke omstandigheden en over grenzen heen: taalgrenzen, culturele grenzen, partijgrenzen.” Er zijn ook heel wat Belgen met een belangrijke functie binnen de EU, zo is Charles Michel de huidige voorzitter van de Europese Raad. Het is niet de eerste keer dat een Belg wordt verkozen voor die positie. In 2009 werd Herman Van Rompuy (CD&V) reeds verkozen, hij was toen de allereerste voorzitter.
“Niemand was echt enthousiast over Charles Michel.”
Marc Botenga
Ook PVDA-lijsttrekker Marc Botenga, die sinds 2019 in het Europees parlement zetelt, gelooft in die Belgische superkracht: “Onze ervaring met compromissen helpt ons bij het verkrijgen van Europese topposities. Dat zien we nu ook bij de keuze voor Charles Michel. Hij was aanvaardbaar voor de Duitsers en Fransen, maar niemand was er echt enthousiast over. Het was zijn ervaring met compromissen die hem over de streep trok.”
Ten slotte klinkt onze stem mogelijks ook luider door onze uitzonderlijke ligging, vertelt hij: “België ligt tussen twee zwaargewichten in, Frankrijk en Duitsland. Daardoor zou het wel kunnen dat België inderdaad zwaarder weegt in bepaalde dossiers dan dat de grootte van het land en zijn bevolking zou doen uitschijnen.”
België pionier in innovatie
Fondsen voor Europese projecten worden verdeeld aan de hand van quota’s. België heeft ervaring met Europese fondsen en daar hebben we een voordeel. “Er zijn andere landen die die budgetten niet gebruiken of ze vergeten aanvragen. België doet het daar goed. Of we die fondsen ook goed gebruiken, is een andere zaak”, aldus Botenga.
Maar het hangt ook af naar welke sector je kijkt. “Wij hebben een pak minder projecten als het gaat over cohesiefondsen of landbouw. Maar alles wat te maken heeft met nieuwe economie, nieuwe technologie en vergroening, daar zijn wij – ondanks de Vlaamse regering, zou ik zeggen – zeer sterk in”, aldus Van Brempt.
“Politieke spelletjes hebben het imago van België binnen Europa geen goed gedaan.”
Marc Botenga
Cindy Franssen (CD&V) zetelt sinds 2019 in het Europees Parlement. Ook zij beweert dat de rol van België in bepaalde projecten sterk afhangt van de soort fondsen. Dat maakt ze duidelijk aan de hand van een voorbeeld: “Het Europees fonds voor regionale ontwikkeling dient om de grote verschillen tussen de verschillende regio’s in de Europese Unie weg te werken, zoals de werkloosheidsgraad bijvoorbeeld. Men spreekt dan vaak van minder ontwikkelde regio’s zoals Polen, Spanje, Italië en Tsjechië en krijgen dan meer geld krijgen uit dat fonds. België, Luxemburg, Ierland, Denemarken en Oostenrijk zijn landen die daar minder middelen uit krijgen.
Bij onderzoeksfondsen als Horizon 2020 zie je dat meer ontwikkelde regio’s wel meer middelen krijgen. Dat komt omdat die landen al meer middelen hebben om zulke onderzoeksprojecten in te dienen. Ze zetten namelijk ook heel sterk in op innovatie. De top drie van die landen zijn Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk, maar het Verenigd Koninkrijk zal niet meer daartoe behoren eenmaal de Brexit volledig afgerond is. Momenteel staat België op de zesde plaats. Landen als Bulgarije, Hongarije en Litouwen halen veel minder geld uit die onderzoeksfondsen.”
Wat zijn de voornaamste sterktes en zwaktes van België binnen Europa?
Eén van onze sterktes in het bruggen bouwen of compromissen sluiten. “Als je dat kan, dan heb je binnen Europa een goede positie”, vertelt Botenga. “Maar dat betekent ook dat we dat op nationaal vlak moeten doortrekken. De laatste jaren zijn in België partijen als N-VA en Vlaams Belang sterk gegroeid en die zijn helemaal niet geïnteresseerd in het maken van compromissen.” Door de interne spanningen in ons land slaan we soms een gek figuur op internationale toppen. “Wat er nu gebeurd is inzake de gezondheidscrisis heeft iedereen gezien. We toonden een gebrek aan beleid.” Daarnaast is het ondertussen in Europa geweten dat het vaak twee jaar duurt alvorens wij een regering hebben. België scoort ook niet goed op vlak van regeringsvorming. “Ik vrees dat die politieke spelletjes het imago van België binnen Europa geen goed hebben gedaan”, zegt Botenga. “Intern gekibbel is onze voornaamste zwakte.”
“De problemen die nu op ons afkomen eisen een betere samenwerking.”
Kathleen Van Brempt
Volgens Van Brempt is er ook een verband tussen de invloed die België heeft met hoe pro-Europa onze regerende partijen zijn. “Als je tegen Europa bent, is je impact in de Europese Raad natuurlijk heel negatief.” Maar het gaat ook over de visie van Europa: wat willen wij van dat Europese project en in welke richting moet dat evalueren? “Neem nu het voorbeeld van de pandemie. Je ziet toch dat de problemen die op ons afkomen vragen – of zelfs eisen – dat er meer en beter wordt samengewerkt? Hoe méér we samenwerken, hoe sterker dat Europese project wordt en hoe meer het vooruitgang boekt. Maar als je visie ‘doe het maar met minder’ is, dan verlies je natuurlijk aan impact.” Cindy Franssen ziet dat niet als een hindernis: “België is een van de stichtende leden, die pro-Europa houding hebben we dus al.”
Lees verder op de volgende pagina
