Straatverplegers vzw werkt aan een Brussels straatbeeld zonder daklozen. “Als organisatie kan je meer betekenen”, vertelt Koen Van Den Broeck, fonds- en wervingverantwoordelijke bij Straatverplegers vzw
Wat doet vzw Straatverplegers?
“We gaan op zoek naar mensen die op straat leven en kwetsbaar zijn. Ze lopen een groter risico op vroegtijdig overlijden of om gezondheidsproblemen op te lopen. We zetten met hen een traject op, waarbij we hen motiveren om weer in een woning te gaan wonen. Tegelijk helpen we ze om hun administratieve situatie in orde te krijgen, zodanig dat ze ook recht hebben op een inkomen waarmee ze de huur van een woning kunnen betalen.”
Gaat het ook om medische hulp?
“Nu willen wij de mensen vooral uit de straten halen, maar de organisatie is in 2006 begonnen met medische hulp. De organisatie is opgericht door twee verpleegsters, die medische zorg hebben toegediend op straat. Als mensen zich lichamelijk beter voelen, zullen ze zelf de straten kunnen verlaten. Daar helpen we hen bij. Het verzorgingsaspect is een manier om contact te leggen en vertrouwen te winnen van mensen. Je moet zorg dragen voor je lichaam en gezondheid. Het is een indicator van kwetsbaarheid. Huisvesting speelt daar ook een belangerijke rol bij. Een huis is de enige veilige plek om aan jouw lichaam te werken. Daarom proberen we zo snel mogelijk mensen te huisvesten. Het is een remedie tegen de ziekte van dakloosheid.”
Waarom is dakloosheid een ziekte?
“Het is een tijdelijke situatie. Meestal ben je tijdelijk ziek. Dankzij een bepaalde remedie ben je weer gezond. Bij dakloosheid is dat ook zo. Je wordt dakloos door verschillende situaties, maar je bent niet dakloos geboren. We kunnen allerlei stappen ondernemen om die situatie te laten stoppen.”
Hoe gaat dat dan specifiek in zijn werk?
“We hebben ploegen van verplegers en sociale werkers die op straat een prospectie gaan doen. Die mensen komen in aanmerking om opgenomen te worden in ons circuit. We hebben de capaciteit om in Brussel 25 à 30 mensen simultaan te begeleiden. Zodra daar plaats in vrijkomt, nemen we iemand uit onze wachtkamer in onze intensieve opvolging. Op die manier zetten we trajecten op, waarbij je ze stapje per stapje gaat motiveren om terug zorg te dragen voor zichzelf en te motiveren om stappen te ondernemen om uit die situatie van dakloosheid te geraken. Vanaf dan spreken we de persoon in kwestie wekelijks over gezondheid, hygiëne en welbevinden.”
Hoe zit het voor woongelegenheid?
“Tegelijk zijn er mensen die op zoek gaan naar betaalbare woningen. We onderhandelen met sociale verhuurkantoren om woningen voor ons beschikbaar te maken. We helpen de mensen daar intrekken zodra ze er klaar voor zijn. De meeste daklozen waarmee we samenwerken zijn al heel lang op straat, daardoor zijn ze hun sociale vaardigheden kwijt. Daarom worden ze doorheen het gehele proces begeleid.”
Met welke soort budgetten werkt Straatverplegers?
“We werken met 60 mensen in Brussel en Luik. Er is een budget van 4 miljoen euro, dat voor 60 procent gefinancierd wordt door subsidies. Die komen van het RIZIV, vanuit het gezondheidsverhaal en vanuit de gemeenschapscommissie in Brussel. De andere 40 procent komen uit middelen door fund raising, projectoproepen, foundations.”
Hoe evolueert het aantal daklozen?
“Er zijn meer mensen die op straat leven. Sinds 2008 gebeuren er om de twee jaar tellingen in Brussel. In 2008 waren dat 1500 daklozen. Vorig jaar zijn er 7000 mensen op de straten geteld. Onze capaciteit is uitgebreid, maar nog altijd veel te klein om al die mensen op te vangen. Gelukkig heeft niet iedereen op dezelfde manier nood aan de hulp. De groep daklozen is heel heterogeen.”
Krijgt iedereen ook de juiste hulp?
“Er zijn meer mensen met mentale gezondheidsproblemen en psychische stoornissen. Dat maakt voor ons het werk moeilijk want wij zijn geen psychiaters. Ook het verhaal van sans papiers wordt groter. We krijgen die situatie moeilijk geregulariseerd.”
Is volledige armoedebestrijding mogelijk?
“Sinds 2010 hebben we 200 mensen van straat kunnen halen. Dakloosheid oplossen is mogelijk omdat we de methodologie om het probleem individueel aan te pakken hebben. Anderzijds ook omdat het voor de maatschappij niet moeilijk is om een aantal maatregelen te nemen rond huisvesting en preventie om dakloosheid te voorkomen. In België heeft de hulpverlening te maken met het beheersen van het probleem. De hulpverlening is politiek niet gericht op het oplossen van het probleem. Alles begint bij erin geloven dat armoede bestreden kan worden, daarvoor moet er gewerkt worden aan oplossingen.”
Hoe zou de politiek dat kunnen oplossen?
“Er moet een globale strategie uitgewerkt worden waar de verschillende lagen binnen de politieke besluitvorming een beleid uitwerken. Laat de gezondheidszorg nadenken over de capaciteit om mensen op te vangen. De belangrijkste methodologie is ‘housing first’. De meest kwetsbare daklozen moeten een huis krijgen. Van daaruit kunnen ze alle problemen oplossen. De overheid zou kunnen beslissen om die huizen ter beschikking te stellen. Sociale woningen zijn in eerste plaats voor mensen die geen woning hebben.”
Op welke manier kunnen outsiders helpen?
“Het begint bij vriendelijk zijn. Besef dat dit mensen zijn zoals wijzelf. Ze verdienen respect en hebben het recht op voorzieningen om geholpen te worden.”
