Volgens het jaarlijks rapport van Reporters Without Borders (RSF) steeg het aantal vermoorde en vervolgde journalisten dit jaar. Gaza was de gevaarlijkste regio, met een derde van de vermoorde journalisten. De Algemeen secretaris van de Vlaamse Vereniging van Journalisten (VVJ) Charlotte Michils reageert: “wat er nu gebeurt is echt ongezien.”
Het aantal vermoorde journalisten omwille van hun werk bereikte dit jaar het hoogste aantal in 5 jaar tijd. Zo werden er 54 journalisten gedood. Het grootste aantal slachtoffers viel er in Gaza, waar er sinds oktober 2023 al 145 journalisten stierven. Tot nu toe kon RSF voor minstens 35 reporters daarvan hun dood linken aan het journalistieke werk dat ze deden.
Charlotte Michils, de algemeen secretaris van de VVJ, geeft aan dat dat niet alles is “Dat is ongezien en daar blijft het niet bij. Ook andere zaken gebeuren daar, gaande van ongeoorloofde detentie, persfaciliteiten en apparatuur die verwoest worden, enz. Dus eigenlijk alles wat je maar kan bedenken om het bijzonder moeilijk te maken, om daar te functioneren als journalist. En daar je rol van kritische verslaggever te spelen.”
Internationaal werden 550 journalisten opgesloten, een stijging van 7,2 procent ten opzichte van vorig jaar. Het grootste aantal, 124 journalisten, zit in de gevangenis in China (inclusief Hong Kong). Maar de grootste stijgingen waren er in Rusland (+8) en Israël (+17).
Straffeloosheid
Thibault Bruttin, de directeur van RSF, vindt het belangrijk om deze cijfers onder de aandacht te blijven brengen: “Journalisten gaan niet dood, ze worden vermoord; ze zitten niet in de gevangenis, regimes sluiten ze op; ze verdwijnen niet, ze worden ontvoerd. Deze misdaden, vaak georkestreerd door regeringen en gewapende groepen met totale straffeloosheid, schenden het internationaal recht en blijven te vaak onbestraft. We moeten in beweging komen, onszelf er als burgers aan herinneren dat journalisten voor ons sterven, om ons op de hoogte te houden. We moeten blijven tellen, namen noemen, veroordelen, onderzoeken en ervoor zorgen dat gerechtigheid geschiedt.”
Ook volgens Michils heerst er straffeloosheid, de VVJ staat dan ook achter klachten die RFS indient bij het Internationaal Strafhof wegens oorlogsmisdaden tegen journalisten.
In België worden journalisten die naar conflictgebieden afreizen goed voorbereid. Toch blijft het werk er gevaarlijk, zoals bleek uit de aanval op VTM-journalist Robin Raemaekers en zijn cameraman in Libanon begin oktober. Michils benadrukt dat de situatie in conflictgebieden altijd onvoorspelbaar blijft. Internationaal is er toch ook een beetje hoop volgens RSF, zo bevindt 70 procent van de ontvoerde journalisten zich in Syrië, waar onlangs het regime van Bahsar al-Assad viel. Maar aangezien de meesten jaren geleden door IS werden ontvoerd, zal het moeilijk zijn om informatie over hun lot of locatie te krijgen.
