De politieke partij Vooruit heeft recent een klacht ingediend bij de West-Vlaamse gouverneur tegen een nieuw uitbatingsreglement. Dat reglement legt voorwaarden neer bij de nachtwinkels, barbiers, en mini-markets. Volgens de partij is het reglement oneerlijk en vooral gericht op ondernemers met een migratieachtergrond. Tegelijkertijd stijgt de vraag: vormen nachtwinkels, barbiers en minimarkten echt een probleem voor veiligheid en leefbaarheid of gaat het vooral om perceptie en beeldvorming?
De groei van nachtwinkels in Vlaanderen
Nachtwinkels zijn winkels die buiten de reguliere openingsuren open zijn. Zij zijn gespecialiseerd in het verkopen van algemene voedingswaarden en huishoudelijke artikelen.
De regels voor de nachtwinkels, barbiers en minimarkten verschillen per regio. In sommige steden gelden strikte regels, bijvoorbeeld rond openingsuren, vergunningen of extra controles. In Gent werden in 2024, 124 inbreuken vastgesteld in Nachtwinkels, met daarnaast 413 GAS-boetes na bestuurlijke controles. Deze cijfers lichten toe dat nachtwinkels extra gecontroleerd worden, maar ze zeggen weinig over criminaliteit.
Het aantal nachtwinkels, barbiers en minimarkten is de afgelopen jaren sterk gestegen. Volgens cijfers van Statbel is vooral in de steden Brussel en Gent een duidelijke stijging te zien. Zo telde Gent in 2019 nog een vijftigtal nachtwinkels, terwijl dat er in 2024 al meer dan zeventig zijn. Vooral in grote steden spelen deze zaken in op de vraag van klanten met onregelmatige werktijden zoals nachtarbeiders, studenten en mensen die buiten de reguliere openingsuren diensten nodig hebben.
Perceptie versus realiteit
Critici van nachtwinkels wijzen vaak op geluidsoverlast, verkeersdrukte en mogelijke illegale praktijken. Volgens het jaarverslag 2024 van de lokale Politie Gent is het aantal geregistreerde criminele feiten in Gent met meer dan 10% gedaald ten opzichte van 2023. Criminologen benadrukken dat de beeldvorming vaak sterker is dan de feiten. Zo blijkt uit een onderzoek van de Universiteit van Gent (2023) dat nachtwinkels zelden aanleiding geven tot echte criminaliteit, en dat de meeste meldingen van overlast vooral perceptie zijn.
UNIZO (Unie van Zelfstandigen Ondernemers) is een organisatie die de belangen van kleine ondernemers in Vlaanderen na gaat. Ze bieden advies, begeleiding en komen op voor ondernemers bij de overheid. Zij geven een onderscheidend perspectief over dit onderwerp:
“Problemen zoals overlast of criminele activiteiten komen slechts bij een aantal zaken voor. Wij vinden dat regelgeving ondernemers moet ondersteunen, terwijl er tegelijk voldoende toezicht is om misbruik tegen te gaan.”
Joran Ceulebroek
Het debat rond nachtwinkels, barbiers en minimarkten gaat zowel om feiten als perceptie. Volgens lokale politiecijfers en experts opereren de meeste zaken binnen de wet en leiden ze zelden tot geregristeerde criminele incidenten (Gent 2024, Universiteit Gent 2024). Voor steden blijft het een uitdaging om een evenwicht te vinden tussen ondernemerschap en leefbaarheid.
Meer perceptie dan feiten
Het debat rond nachtwinkels, barbiers en minimarkten gaat zowel om feiten als perceptie. Politiecijfers laten zien dat de meeste zaken legaal opereren en dat geregristeerde criminele incidenten beperkt blijven (Stad Gent, 2024). Criminologen merken op dat meldingen van overlast vaak meer met beeldvorming dan met de daadwerkelijke criminaliteit te maken hebben (Universiteit Gent, 2023). Gemeenten blijven zoeken naar manieren om ondernemerschap te faciliteren en tegelijk de leefomgeving in buurten te beheren.
