“Is dat Lotte? Stevige madam geworden zeg. Ja, ze is te dik. En vooral afvallen.” Het zijn maar enkele van de vele reacties die Lotte Vanwezemael ontving na de eerste aflevering van ‘Dancing With The Stars’. Psychologe Lisanne Jansen: “Eigenlijk gaat het om het verlangen: graag gezien willen worden.”
Hoe komt het dat we ondanks allerlei campagnes nog altijd aan bodyshaming doen?
We kunnen veel hypotheses bedenken rond dit thema. Mijn collega, een filosoof, zei me dat bodyshaming een vorm van agressie is. Waarom is er agressie? Om jezelf te beschermen, gaan we bodyshamen. Wat hebben we dan te beschermen? Onze eigen onzekerheid. Ikzelf zie het eerder als een vorm van narcisme. We halen de ander naar beneden, zodat we onszelf beter voelen.
Er zijn volgens mij nog andere redenen waarom we aan bodyshaming doen. Zo is bodyshamen ook een vorm van frustratie uiten op andere mensen om weg te vluchten van je eigen problemen, maar in sommige thuissituaties is het ook heel normaal om uitspraken zoals “ga toch maar eens op dieet, je staat wat vet” te doen.
Waarom leggen we onszelf een schoonheidsideaal op als de meerderheid daar niet toe behoort?
Als mensen zijn we sociale wezens en hebben we het verlangen om te verbinden. Iedereen heeft dat verlangen in zich. Door onszelf een ideaalbeeld op te leggen en na te streven, denken we dat we ons misschien wel makkelijker kunnen verbinden, bijvoorbeeld met mensen met een maatje 36.
In onze huidige samenleving functioneren we bovendien steeds meer als individu, terwijl dat ingaat tegen ons mens-zijn. Dat wordt versterkt door corona, waardoor het nog moeilijker wordt om verbinding te vinden.
Gaan mensen gebukt onder het opgelegde schoonheidsideaal?
Ik zie bij veel cliënten, zowel mannen als vrouwen, een worsteling over hoe ze eruitzien, hoe ze er mogen uitzien, maar vooral een achterliggend verlangen naar geaccepteerd worden en graag gezien worden. Dat resulteert in het vormen van een ideaalbeeld. Ze denken dat ze liever gezien worden door de buitenwereld als hun lichaam er op een bepaalde manier uitziet. Ze denken dat ze er alleen maar bij horen als ze voldoen aan een bepaald ideaal. Eigenlijk gaat het om het verlangen: graag gezien willen worden.
Lotte Vanwezemael reageerde boos met de boodschap dat dit andere mensen hard zou kunnen kwetsen. Is het eigenlijk wel mogelijk om boven deze reacties te staan?
Het zou me verwonderen als zulke reacties je niet kunnen raken, dan ben je een machine. Ik geloof niet dat een olifantenvel bestaat. Ik geloof wel dat er mensen zijn die er beter tegen kunnen. Die mensen zijn omgeven door mensen die jou graag zien, je accepteren,…
Zo is de pijn van die reacties veel draaglijker, omdat je altijd kan terugvallen op het zelfvertrouwen dat je omgeving je geeft. Je hebt de stemmen van je omgeving, die jouw stem bevestigen. Je weet dus wel beter. Als je niet goed omringd wordt, ben je een vogel voor de kat.
Kan de psychische gezondheidszorg mensen die slachtoffer zijn van bodyshaming genoeg ondersteunen met de grote impact die media hebben?
Ja, ik geloof van wel. Een opmerking als “je bent dik”, is een idee van een ander en niet van jou. Mensen kunnen leren dat de ideeën die ze hebben over zichzelf, die anderen hen aangepraat hebben, los gezien moeten worden van wie ze zijn. Dat is een enorme inbreuk van hoe je naar jezelf kijkt. Als mensen die stemmen uiteindelijk echt geloven, kan de psychische gezondheidszorg hen helpen om die stemmen te onderscheiden van elkaar: “Dit is niet jouw stem, dat is niet wie jij bent.”
Wil je meer weten over bodyshaming? Lees dan zeker dit artikel, waarin een plus size model aan het woord komt over dit thema.
