In de detailhandel dalen de verkoopcijfers de laatste tijd stevig, terwijl de verkoopcijfers in de e-commerce blijven stijgen. Webshops blijven dus wel winstgevend, maar een echte winkel bezoeken is niet meer zo interessant. Nico Volckeryck, regiodirecteur van het Neutraal Syndicaat voor de Zelfstandigen en zelf eigenaar van een winkel, merkt overal die tendens.
Volgens nieuwe cijfers van Statbel is de verkoop in de detailhandel fors gedaald in augustus van 2023. Welke evolutie merkt u daarin?
Ik hoor dat bij veel zelfstandigen, maar we merken ook in de eigen winkel dat er op een of andere manier iets aan de gang is. Het lijkt erop dat mensen meer op hun centen letten, en men krijgt ook een verschuiving van de fysieke winkels naar de webshops.
Wat zijn de oorzaken van die trend? Waarom doen mensen dat?
Het is voor een stuk de onstabiele situatie is door de oorlog in Oekraïne, en natuurlijk degene die nu is uitgebroken. Door wat er in Israël bezig is krijgen we verontrustende signalen dat de olieprijzen zouden stijgen. Dat zal er ook niet veel aan verbeteren.
Hoever kunnen we die trend dan doortrekken?
We zien dat al op sommige momenten, met sommige crisissen bijvoorbeeld. Dan gaat de verkoop naar beneden en stijgt die het volgend kwartaal weer, alsof mensen een inhaalbeweging doen door toch maar te gaan kopen.
Ik heb het al veel horen zeggen omdat ik heel veel contact heb met andere winkeliers: de verkoop gaat achteruit. We spreken dan toch wel over 10 tot 15 procent, wat veel is.
Maar volgens verschillende andere statistieken, zoals Statista bijvoorbeeld, blijft de e-commerce het wel goed doen…
Die e-commerce doet het niet meteen heel goed, maar wat we verliezen in de winkel winnen we wel terug op de webwinkel. Je krijgt dus een verschuiving van de verkoop die we vroeger deden via de winkel naar de e-commerce. Dus al die ondernemers die vroeger heel veel geld en energie hebben gestoken in het opzetten van een webwinkel zitten nu wel goed.
De concurrentie is online wel moordender dan in de winkelstraat. In de winkelstraat krijg je nog de service, je kan nog kiezen hoe je verkoopt, wat voor sfeer of belevenis je creëert. Dat ga je natuurlijk nooit online krijgen. Daarmee kun je af en toe nog eens concurreren, dat mensen trouw zijn aan hun winkel.
Online is dat natuurlijk een stuk moeilijker. We zitten in België bijvoorbeeld met veel hogere taksen en een sputterende Bpost, die toch ook niet altijd op tijd levert zoals het hoort. Ook hebben we een hogere btw vergeleken met Duitsland. Zij hebben 19%, wij betalen 21%. In Nederland zijn dan de loonkosten veel lager. Dat geeft natuurlijk wel extra prijzen, en dan is dat een teken dat veel mensen zullen zeggen: “Waarom nog zoveel kost steken in personeel en in winkelpanden – want die huur moet betaald worden – en waarom niet ineens overschakelen?”
Dat zou natuurlijk heel veel consequenties hebben voor het stedelijk leven. Heel wat winkels die bijvoorbeeld in de steden actief zijn, maar ook in buurten, in wijken, dat zijn winkels die mee zorgen voor sociale cohesie. Die sponsoren bijvoorbeeld lokale voetbalclubjes en evenementen, barbecues et cetera. Die sociale controle, de ondersteuning van het sociaal weefsel, dat leeft bijna van de zelfstandigen of van de lokale winkels.
Als die winkels ooit wegtrekken, zal dat de sociale cohesie ondermijnen. Dat gaat consequenties hebben, maar de vraag is altijd hoe het gaat evolueren.
Wat kan men doen om het fysiek winkelen te promoten?
Mensen komen nog wel shoppen in de steden, in Antwerpen bijvoorbeeld, want daar komen nog veel bezoekers in de straten. Maar als die naar Antwerpen komen is dat niet meer echt specifiek om te shoppen, maar dan gaan ze ook eten, ze gaan eens naar de bioscoop, of ze pakken eens een museum erbij.
Daarin moet de sterkte van steden zitten, in samenwerking met sterke winkelverenigingen. Ze moeten op een moment vanuit een stedelijk plan gaan denken en zorgen voor belevenis, zodat de mensen ook naar de steden willen blijven komen. Alles is ook met een slinger: in de kerstperiode gaan bijvoorbeeld meer mensen de stad in om te shoppen met de sfeer van de kerstversieringen en de kerstmarkten. Vooral in Antwerpen zien we dat er veel mensen uit Nederland, toch het ‘e-commerceland’, massaal naar Antwerpen komen om toch de winkels in te gaan.
We zullen ook wel een stukje evolueren, want we hebben een tijd gehad waarin er alleen webwinkels waren. We zien dat die nu meer en meer een winkel beginnen, omdat ze meer contact met hun klanten willen of een soort van showroom. Als winkels stoppen of een deel ervan, of als de webwinkel goed draait, willen ze soms toch een showroom waar mensen naartoe kunnen komen en kijken.
Om de winkels daarbij te helpen, moeten we ook eens naar onze overheid kijken. De lasten moeten naar beneden, maar dat zeggen we al allemaal al heel lang. We vinden het niet erg dat er lasten zijn maar je moet wel concurrentieel kunnen blijven met landen als Duitsland, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk, Nederland, etc. Daarin staan we toch wel wat zwak met onze e-commerce, hoewel we wel al een grote inhaalbeweging hebben gedaan.
Vindt u dat gevaarlijk, die e-commerce?
Het is een gevaarlijk iets als mensen individueler worden. Dan krijg je zo’n ‘lone wolf’-gedoe waarin mensen denken dat ze op een eiland zitten en dat het einde van de wereld nabij is. Terwijl, als je in een sociale context zit en als je veel met andere mensen in contact komt, heb je dat veel minder.
