Egbert Lachaert werd op woensdag 24 november gedagvaard voor de correctionele rechtbank. Dat is opmerkelijk aangezien politici normaal gesproken parlementaire onschendbaarheid genieten. Laura Martens, Doctoraatsbursaal Rechten (UA) ziet hier een mogelijk gevaarlijk precedent in.
Wat houdt parlementaire onschendbaarheid net in?
De parlementaire onschendbaarheid is een waarborg die is ingeschreven in de Belgische Grondwet. Deze waarborg houdt in dat parlementsleden niet kunnen worden vervolgd zonder de toestemming van de Kamer waarvan dat lid deel uitmaakt. De parlementaire onschendbaarheid verzekert de vrije en onafhankelijke uitoefening van de parlementaire functie, zonder inmenging van de regering of justitie.
Een belangrijke uitzondering hierop is bij betrapping op heterdaad, waarbij er geen toestemming nodig is. De onschendbaarheid geldt voor alle handelingen die zijn gesteld door het parlementslid, zowel binnen als buiten het kader van de ambtsuitoefening. Dit wil zeggen dat zelfs wanneer een Kamerlid niet aan het werk is in de rol van parlementslid, dat hij of zij ook in haar privéleven onschendbaar is.
De onschendbaarheid is echter geen werkelijke immuniteit, aangezien de vervolging enkel tijdens de duur van de zitting, het parlementair jaar, wordt geschorst. Indien het parlementslid reeds voor de start van de zitting werd aangehouden of vervolgd, blijft het parlementslid aangehouden.
Hoe komt het dat Egbert Lachaert dan toch gedagvaard is?
De onschendbaarheid begint bij de opening van de zitting, het afleggen van de eed, bijvoorbeeld, is dus irrelevant. In de Grondwet staat geschreven dat de zitting loopt van de tweede dinsdag van oktober tot de dag voor de tweede dinsdag van oktober van het daaropvolgend jaar. De zitting wordt gesloten aan de hand van een Koninklijk Besluit en dit besluit trad dit jaar in werking op maandag 11 oktober om middernacht, vervolgens werd de zitting weer geopend op 12 oktober om middernacht. Dit zijn dus 24 uur waarbij parlementsleden geen onschendbaarheid genieten en kunnen worden gedagvaard. Dit gebeurt uiteraard jaarlijks, maar het is de eerste keer dat een vervolging werd ingesteld tijdens die 24 uur.
Hoe groot schat u de kans in dat Egbert Lachaert veroordeeld zal worden?
Zoals ik al aangaf, geldt dat als het parlementslid reeds voor de start van de zitting werd aangehouden of vervolgd, het parlementslid blijft aangehouden. De Kamer kan wel met een gewone meerderheid beslissen om de hechtenis of de vervolging te schorsen.
Zo moest bijvoorbeeld in 1995 de commissie voor vervolgingen zich buigen over de schorsing van de vervolging van Frank Vandenbroucke. Tussen 12 april 1995, de dag waarop de federale Kamers werden ontbonden en 7 juni 1995, de dag voordat de nieuwe assemblées werden bijeengeroepen, liep tegen de heer Vandenbroucke een gerechtelijk onderzoek. Uiteindelijk werd toen beslist om “de schorsing van de vervolgingen niet te vorderen, behoudens voor wat betreft een bevel tot aanhouding en de eindvordering van het openbaar ministerie.” De vervolging kan dus alsnog geschorst worden.
In welke mate schept het gebruik van deze spitsvondigheid een precedent?
Het is de eerste keer dat gebruik gemaakt wordt van deze lacune in de wetgeving. Op de site van de Kamer staat zelfs te lezen dat “De facto wordt de zitting echter maar gesloten net voor het begin van de volgende zitting. In de praktijk geldt de parlementaire onschendbaarheid dus gedurende de hele zittingsperiode (de “legislatuur”).”
Uiteraard zal deze zaak nauwlettend gevolgd worden en is het niet onwaarschijnlijk dat de regelgeving zal worden gewijzigd. Als er geen wijziging komt, is het mogelijk dat op 10 oktober 2022 andere federale parlementsleden ook gedagvaard worden. De bedoeling is dat de parlementsleden vrij hun ambt kunnen uitoefenen gedurende de hele legislatuur, wat op losse schroeven komt te staan indien er jaarlijks een moment is waarop de parlementsleden toch vervolgd of aangehouden kunnen worden. Op die manier wordt natuurlijk het systeem van de parlementaire onschendbaarheid uitgehold.
