Ook dit jaar zamelt de Warmste Week geld in voor 200 hartverwarmende projecten. Het thema van dit jaar is ‘Kunnen zijn wie je bent”. Want 1 op de 5 Vlamingen geeft aan niet te kunnen zijn wie die is. De praatmobiel van vzw Payoke is één van de geselecteerden. “Met ons praatbusje willen we slachtoffers van kinderpooiers beter helpen om weer zichzelf te zijn na een moeilijke periode in hun leven”, legt Leen Bellens, psychosociaal begeleider bij Payoke, uit.
Jullie project voor de Warmste Week is een praatmobiel, wat houdt dat precies in?
Met de praatmobiel kunnen we in rust een gesprek voeren, waar de jongere gewoon zichzelf kan zijn zonder gestoord te worden. Ons idee voor de praatmobiel is om hun even uit die leefwereld te halen en naar een neutralere plek te brengen. Slachtoffers verblijven vaak in een jeugdvoorziening of in een abnormale situatie. We gaan wekelijks in gesprek met de slachtoffers en maken dan ook de verplaatsing naar de jongere toe, om het zo laagdrempelig mogelijk te houden. Het idee is om het busje heel gezellig in te richten met een sofa en een klein tafeltje, zodat ze zich volledig op hun gemak voelen, weg van de witte muren. Zo willen we ze ademruimte geven om het gesprek met ons aan te gaan over alles dat er gebeurd is.
Wat doet Payoke en hoe helpen jullie slachtoffers?
Payoke bestaat ondertussen 34 jaar en is één van de drie erkende centra voor het opvangen en begeleiden van slachtoffers van mensenhandel. Dat gaat dan over gedwongen prostitutie, slechte werkomstandigheden, economische uitbuiting en dergelijke. Slachtoffers van tienerpooiers of ‘loverboys’ maken deel uit van de wetgeving op mensenhandel, maar het team voor kinderpooierslachtoffers, werkt vooral met minderjarige Belgische slachtoffers. Minderjarige slachtoffers mogen wij helaas niet opvangen, zij moeten naar de jeugdzorg. Die wetgeving daarrond is echt een hele technische uitleg (lacht).
Zijn de slachtoffers dan vooral minderjarig?
De methodes van tienerpooiers veranderen voortdurend, dus we zien zowel minder- als meerderjarige slachtoffers. Pooiers gaan een relatieband aan met jongeren door ze emotioneel aanhankelijk te maken. Het kan iedereen overkomen, evenzeer jongeren van 16 als 24 jaar.
Zijn er cijfers bekend voor Vlaanderen?
Payoke is pas sinds 2019 aangeduid als referentiepunt voor slachtoffers van tienerpooiers. Het is daarom moeilijk om al cijfers te geven, want dat stelsel in nog in opbouw. Er zijn dit jaar al 129 meldingen geweest, maar dat zijn niet altijd allemaal slachtoffers van mensenhandel. Hulpverleners bellen met een vermoeden, maar we kunnen niet altijd uitzoeken of het om mensenhandel gaat. Niet alle jongeren staan ervoor open om met ons te praten. In dat soort gevallen is het moeilijk om de hulpverlening op te starten.
Die tienerpooiers, hoe gaan die te werk? Hoe komen ze bij jongeren terecht?
Tienerpooiers hebben daar jammer genoeg een neus voor. Ze zoeken en vinden kwetsbare jongeren. Daders hebben verschillende methodes, ze palmen die jongeren volledig in en vinden hun zwakke plek. Met de opkomst van sociale media is het natuurlijk nog makkelijker. Ze gebruiken Facebook, TikTok en Instagram om tot bij de slachtoffers te komen. Het begint met aardige, normale berichtjes en zo bouwen ze een vertrouwensband op, net zoals veel jongeren elkaar leren kennen online. Het is natuurlijk moeilijk om via een telefoon te weten of iemand goede of slechte intenties heeft.
Hoe kan de omgeving herkennen dat iemand in zo’n situatie zit?
Er zijn veel mogelijke signalen om te herkennen op iemand slachtoffer is, maar je weet het nooit met zekerheid. De jongere kleedt zich bijvoorbeeld uitdagender, begint make-up te dragen, doet opstandiger, komt thuis met dure spullen,… Aan de andere kant zijn er ook signalen die kunnen verwijzen naar de puberteit. Het is dus vaak moeilijk om daar zeker van te zijn. Sommige jongeren gaan lopen, spijbelen, isoleren zich volledig, dat zijn allemaal mogelijke signalen voor mensenhandel.
En zoeken slachtoffers dan zelf hulp of zijn het vooral anderen?
Het zijn heel vaak andere mensen die contact opnemen met Payoke. Slachtoffers beseffen heel vaak niet dat ze slachtoffer zijn, omdat ze de situatie nog onder controle denken te hebben of ze zijn zo gebrainwasht dat ze geloven dat ze in een normale situatie verkeren. Het gebeurt ook dat slachtoffers niet om hulp durven vragen uit angst of dat ze gewoon niet weten waar ze terechtkunnen.
