Ongeveer één op vijf mensen in de wereld heeft een beperking. Toch zien we die personen weinig of niet in het straatbeeld en dat is onze eigen schuld. Volgens orthopedagoog Beno Schraepen is er nog te veel sociale uitsluiting: “We maken gebruik van excuses om mensen met een beperking niet te laten deelnemen aan onze maatschappij.”
Mensen met een beperking worden al decennialang apart gehouden. Hierdoor komen ze in een aangepaste omgeving en kunnen ze niet meedraaien in onze “gewone” samenleving. Maar dit alles hebben we aan onszelf te danken. Dat zegt Beno Schraepen, die onlangs het boek Excluses schreef in samenwerking met comedian William Boeva over wat er allemaal schort aan het huidige systeem.
Onderwijs is grote boosdoener
Inclusie van mensen met een beperking begint in het onderwijs. In 1994 ondertekende ons land de Salamanca-verklaring die stelt dat inclusief onderwijs de norm werd, het buitengewoon onderwijs moest dus verdwijnen. Ondertussen zijn we bijna dertig jaar verder en neemt de bezetting in het buitengewoon onderwijs alleen maar toe. Schraepen vindt het jammer dat in onze huidige samenleving er na al die jaren nog geen veranderingen zijn doorgevoerd: “Hoe vroeger kinderen opgroeien met diversiteit, hoe beter zij leren omgaan met mensen met een beperking. We zijn het enige land in Europa waar er zo weinig kinderen uit een buitengewone klas naar een gewone school mogen gaan.”
Sociale isolatie
In ons land is er dan ook weinig toegang tot de samenleving voor mensen met een beperking. Gewoonweg de trein of bus nemen is al een hele uitdaging. Terwijl andere landen actief werk maken van aangepaste infrastructuur, heeft België nog een lange weg te gaan. Belangrijke zaken zoals het openbaar vervoer worden niet aangepast aan mensen met een beperking. Daardoor kunnen ze ook niet participeren in de samenleving. Ze voelen zich sociaal geïsoleerd en blijven in hun aparte omgeving zitten. Volgens Schraepen krijgen deze mensen dan ook vaak te maken met zelfuitsluiting: “Ze worden voortdurend afgewezen. Daardoor ontstaan er allerlei ideeën en vanzelfsprekendheden in hun hoofd. Ze gaan denken dat het beter is om zich in een aparte en veilige omgeving te bevinden.”
Tijd voor actie
Schraepen benadrukt dat het hoog tijd is om deze uitsluitingsmechanismen aan te pakken maar dat het Belgische systeem zich nog te veel richt op integratie. Personen moeten zich aanpassen aan de samenleving ook al is dit niet altijd haalbaar. Er moet een sterker beleid komen maar dit staat momenteel nog niet bovenaan de politieke agenda. Natuurlijk zijn er allerlei organisaties die steun bieden aan mensen met een beperking. Maar die zijn volgens de orthopedagoog te kleinschalig: “Er zijn gelukkig scholen en organisaties die initiatieven nemen, maar deze zijn in de minderheid. De organisaties moeten meer worden gestimuleerd vanuit een beleid en momenteel is dat er niet. Onze politiek moet veranderingen doorvoeren maar wil niet. Nochtans is dit een ernstig maatschappelijk probleem dat dringend moet worden aangepakt.”
Schraepen, B. (2021). Excluses. Wat uitsluiting doet met mensen
