Antwerpen is één van de grote toegangspunten is voor drugs in Europa. Drugsdealers zijn in deze tijden efficiënter, gewelddadiger en vormen een groot gevaar voor de lokale economie. Corruptie doet zijn ronde in alle lagen van de maatschappij, en er lijkt geen eind te komen aan de drugssmokkel.
Het geweld werd zo erg dat burgemeester Bart de Wever (N-VA) in september 2020 Operatie Nachtwacht aankondigde. Intussen had de federale politie in eind 2018, in samenwerking met de politie van Antwerpen, een groot onderzoek opgestart naar georganiseerde misdaad. De strijd tegen drugs op twee fronten heeft flinke resultaten kunnen boeken.
Na één jaar operatie Nachtwacht werden 90 personen aangehouden en tienduizenden euro’s in beslag genomen. De politie zei tegen de Gazet Van Antwerpen in september 2021 dat zij “tot op zekere hoogte heeft bijgedragen aan een verstoring van uithalingen in de haven en van de lokale drugshandel in de stad.”
Operatie Sky heeft ook haar vruchten afgeworpen. Na enkele jaren onderzoek culmineerde de operatie in een grote actie op maart 2021, waar de politie 17 ton cocaïne onderschepte en 1,2 miljoen euro in beslag nam. Dat was vooral te danken aan het feit dat Europol, de EU equivalent van de politie, erin slaagde om de communicatiedienst Sky ECC te kraken. Daardoor heeft het federaal parket maandenlang tienduizenden berichten kunnen registreren die criminelen met elkaar uitwisselden.
Wat is Sky ECC?
Sky ECC is een Canadees-Amerikaans bedrijf dat een geëncrypteerde communicatiedienst aanbiedt, en naar eigen zeggen een grote voorstander is van het recht tot privacy. Het bedrijf heeft een exclusieve app, maar verkoopt ook zelf gemodificeerde telefoons. Die zijn niet uitgerust met een locatie- of camerafunctie, maar hebben wel gesofisticeerde versleutelingssoftware, waardoor men anoniem berichten kan sturen naar elkaar. Het maakt gebruik van een end-to-end encryptie, net zoals Whatsapp. Dat betekent dat derden dus normaal gezien niet kunnen meelezen wat mensen naar elkaar sturen. Sky ECC zegt dat het onmogelijk is om te kraken, maar Europol beweerde het tegendeel. Sky ECC ontkent dit. Europol schat dat er wereldwijd ongeveer 70 000 gebruikers zijn van de applicatie, en dat het voornamelijk criminelen zijn die er gebruik van maken.
Een stap vooruit, een stap achteruit
Ondanks de goede resultaten van de twee operaties, zijn er gevolgen verbonden aan het succes. De gevangenis in Antwerpen in de Begijnenstraat was overbevolkt door Operatie Sky. De verdachten die waren opgesloten door de operatie waren harde criminelen die vaak andere gevangenen intimideerden. Het aantal incidenten in die gevangenis is daardoor dan ook toegenomen.
Het onderzoek onthulde dat ambtenaren, agenten en havenpersoneel samenwerkten met drugsbendes. De georganiseerde misdaad heeft zich geïntegreerd in de legale bovenwereld en de economie.
In januari van dit jaar ging bijvoorbeeld het eerste proces in nasleep van Sky ECC van start: een medewerkster van het Antwerps ziekenhuis speelde kennelijk informatie door aan criminelen.
Criminelen maken ook gebruik van bedrijven en horeca om hun geld wit te wassen, wat leidde tot forse prijsstijgingen van vastgoed in Antwerpen. “Slecht geld verdrijft goed geld. Het jaagt eerlijke mensen weg”, zei Bart de Wever tegen de Wall Street Journal in december 2021.
Nog werk aan de winkel
Het adviespunt Verslaving Antwerpen heeft in 2021 481 mensen geholpen met verslavingen, en die hadden vooral te maken met cocaïne. Het aanbod aan hulpverlening is beperkt en verslaafden worden op een wachtlijst geplaatst, maar het duurt soms maanden voor ze hulp krijgen. Intussen neemt het aanbod aan cocaïne verder toe. Cocaïne is volgens het adviespunt ook de tweede grootste verslaving in het land na alcohol.
De douane onderschepte in 2021 bijna 25 ton cocaïne. De politie weet door Operatie Sky nu meer over welke technieken criminelen gebruiken om drugs te smokkelen. Containers uit landen zoals Colombia worden meer in de gaten gehouden dan andere. Toch blijven er veel drugs onder de radar van de politie. Het is immers bijzonder moeilijk om elke container die de haven binnenkomt te controleren. Dat zijn er maar liefst 20.000 elke dag.
De Antwerpse havengemeenschap heeft zelf ook een meldpunt waar havenmedewerkers verdachte situaties kunnen melden. Als Antwerpen zich collectief tegen criminele organisaties keert, kan onze stad misschien af van zijn erbarmelijke reputatie. Tot dan moeten we met de drugsproblematiek leven.
