Cinema is stervende: dat zeggen filmkenners en liefhebbers al jaren. De nieuwe cijfers van Kinepolis’ moeizame laatste kwartaal spreken de stelling ook niet tegen. Maar klopt dit wel? Kunst- en filmwetenschapper Lies Van de Vijver licht toe.
Hoe verklaart u de daling in cinemabezoekers?
“Het is een combinatie van veel factoren. Allereerst is deze daling niet enkel bij de bioscopen, maar ook in theaterzalen, voetbalstadions en restaurants. Dit komt door de pandemie. Ten tweede willen mensen met de energiecrisis meer besparen. Daardoor let iedereen nu harder op naar wat ze precies uitgeven.
“We mogen niet vergeten dat de pandemie niet voorbij is: veel mensen durven nog niet in grote groepen te zitten. Dat zal veranderen, maar het vraagt tijd.”
Liggen filmmakers hier wakker van? Zij willen natuurlijk dat hun films gezien worden.
“Ja, natuurlijk. Maar filmmakers zijn zeer creatieve mensen en die bekijken de sector in functie van wat voor hen het meest interessant is. De oude garde, makers van het kaliber van Martin Scorsese, blijft beweren dat het witte doek de enige manier is om een film te kijken. Quentin Tarantino koopt zelfs bioscoopzalen op, zodat die niet kopje onder gaan.”
Is het belangrijk om cinema’s te behouden?
“We willen vasthouden aan traditie, maar misschien zijn we daar iets te stijf in. Door de pandemie hebben we nieuwe gewoontes gecreëerd, zoals vaker thuisblijven en bezorgdiensten gebruiken, en hier genoten streamingdiensten enorm van. Maar het is niet onomkeerbaar. Een twee jaar lange pandemie kan niet op tegen de belevenis die kijkers al 120 jaar ervaren met cinema.”
Hoe kan cinema het spektakelgehalte van de laatste 120 jaar dan heroveren?
“Door niet op één paard te wedden. De blockbusters die Hollywood krampachtig uitspuwt zullen hen niet helpen, want op spektakelgehalte alleen overleven ze niet. In de jaren 50 introduceerden de bioscopen 3D-schermen, omdat iedereen thuis een tv kocht. Dat werkte in hun nadeel. Cinema heeft zich volledig moeten heruitvinden om weer in te spelen op de tijdgeest van toen. Nu moet hetzelfde gebeuren. Cinema moet niet spectaculairder worden noch moeten ze het wiel heruitvinden. Aanspraak maken op diversiteit, op uitheemse verhalen, op perspectieven nog niet uitgemolken door Hollywood: dát werkt. Zo spreken ze een breed en divers publiek aan.”
Verschuift de focus van de filmindustrie naar het maken van films voor kleine schermen in plaats van voor grote schermen?
“Neen. Film zal altijd voor het witte doek zijn. Netflix is de uitzondering. Het optimaliseert de filmervaring van de kijker door films te maken voor kleinere schermen. Zo kan je zonder probleem een blockbuster op je gsm zien.”
Momenteel zijn er meer dan 200 streamingdiensten wereldwijd. Woedt er een ‘war on users’ tussen hen?
“Dat is al bezig. Er is streaming fatigue en mensen zijn het beu. Als een kijker zich moet aanmelden op 20 verschillende diensten om films te kijken, zien ze uiteindelijk het bos door de bomen niet meer. Het aanbod is te groot. Streamingdiensten moeten hun publiek bevragen en inzetten op hun interesses.”
Gaan er dan streamingdiensten sneuvelen?
“Absoluut. Streamingdiensten zijn niet altijd winstgevend. Netflix maakte jarenlang verlies voor het op break-even kwam. Het hangt allemaal af van hun kasstroom, hoe goed ze hun publiek kennen, en hoe ze zichzelf verkopen. Eventueel kunnen streamingdiensten overleven door zich op een gemeenschappelijk platform te plaatsen. Zoals in arthouse-bioscopen de kijker met één ticket naar meerdere zalen kan, zo kunnen diensten dat ook doen, maar het zal niet eenvoudig zijn.”
Hoe ziet u de toekomst van cinema?
“Wat cinema altijd al is geweest: mensen die films maken en cinefielen die graag in groep verhalen willen beleven. Dat is zoals een goede pint bier, dat smaakt altijd beter op café dan thuis. Maar de succesformule om de bioscoop zo winstgevend mogelijk te maken, gaan ze nooit vinden. Anders was dat al gebeurd.”
