Meer dan 13.500 artiesten hebben met een petitie duidelijk gemaakt dat ze niet blij zijn met het feit dat hun werk gebruikt wordt om AI-modellen te trainen. Artificiële intelligentie baseert zich vaak op bestaande werken om zelf kunst te maken, zonder de toestemming van de originele kunstenaars. Olivier Maeterlinck, woordvoerder van Sabam, een Belgische vereniging van auteurs, componisten en uitgevers, stelt zich daar vragen bij.
Technologie is natuurlijk van alle tijden en bestaande wetgeving biedt niet altijd een antwoord op de maatschappelijke evoluties die ze teweegbrengt. Daarom hebben de Europese en de Belgische wetgever geprobeerd een kader te scheppen dat min of meer technologie-neutraal is.
Bedrijven die AI-modellen trainen met informatie, met data, met gegevens vinden dat de wetgeving dat toelaat. Zoals in de USA en China vinden ze dat wat zij doen onder het “fair-use”-principe valt. De vraag is: mag een AI-model dat zomaar maar doen? Want ze kopiëren toch wel data die hen niet toebehoren en waarvoor ze toestemming zouden moeten vragen.
Wij vinden dat als AI-modellen hun systemen willen trainen met data die beschermd zijn door het auteursrecht, dat ze daar transparant over moeten zijn en dat ze daar ook een toelating voor moeten vragen.
Zou je kunnen concluderen dat door AI de authenticiteit en de menselijke connectie met kunst verloren gaat?
Dat is de discussie die altijd gevoerd wordt. Enerzijds zullen schrijvers en kunstenaars zich waarschijnlijk ook wel geïnspireerd hebben op hun voorgangers om hun eigen kunst vormen. Anderzijds, origineel zijn en een eigen artistieke identiteit vormen, dat is iets wat een machine niet kan. Dat zal ze nooit doen. Dat is, denk ik, wat de mens aantrekt in kunst gecreëerd door andere mensen.
Wat je als kunstenaar uiteindelijk creëert, zal toch voor een stuk deel uitmaken en gevormd worden door jouw eigen identiteit, jouw eigen creativiteit.
Het is wel zo dat die AI-modellen technisch en kwalitatief steeds beter worden in het maken van muziek, het schrijven van teksten en het maken van beelden. In de toekomst zullen kunstenaars beroep doen op AI om hen te helpen betere kunst te maken. Dat roept de vraag op: in welke mate is dat dan beschermd?
Denkt u dat door die snel groeiende bekwaamheid van AI misschien de waarde van originele kunstwerken of muziek van artiesten naar beneden gaat halen?
Of omgekeerd. Als een machine muziek maakt aan de lopende band, is dat allemaal een beetje hetzelfde. In vergelijking met iemand die echt iets origineels maakt, dat echte originele zal waarschijnlijk iets meer waardevol zijn, voor een mens.
Daarom is het ook belangrijk dat mensen weten wanneer een ze een tekst lezen, of naar muziek luisteren die door AI is gemaakt. Dat maakt de menselijke creatie een stuk waardevoller, zelfs als je het verschil misschien niet merkt.
Zou meer transparantie een oplossing kunnen zijn om een beter evenwicht te creëren tussen de technologische vooruitgang en de bescherming van auteursrechten?
De transparantie is geen oplossing. Het is een absolute voorwaarde om te zorgen dat een auteur zijn of haar toestemming kan verlenen en een vergoeding kan vragen voor het gebruik van zijn of haar creatief werk.
Met transparantie bedoel ik enerzijds dat de AI-modellen duidelijk moeten maken welke data dat ze gebruiken. Bijvoorbeeld als ze een werk van een Vlaamse auteur gebruiken om een model te voeden, dat ze dat ook zeggen. Daarna moet men overeenkomen over een vergoeding die zal afhangen van de inkomsten die gemaakt worden.
Anderzijds dat er ook transparantie is over dat er AI werd gebruikt. Bijvoorbeeld als er een tekst met ChatGPT geschreven is, dat dat ook duidelijk vermeld wordt.
Dat is belangrijk voor de democratie, om je burgers daarover te informeren en toe te laten kritisch te zijn tegenover dat soort AI gegenereerde informatie.
