Het feestjaar ‘Ensor 2024’ in Oostende gaat vandaag officieel van start. In 2024 is het 75 jaar geleden dat Ensor overleed. De geboortestad van de kunstenaar, Oostende, zal diverse tentoonstellingen organiseren, waaronder het stadsfestival dat vrijdag 15 december van start zal gaan in het Mu.Zee. Sabine Tavernier, kunsthistorica en voorzitter van het Ensor Advisory Committee, deelt haar inzichten over het belang van Ensor;”Hij brengt klassieke thema’s op een unieke manier”.
Wat omvat de nieuwe tentoonstelling rond Ensor in Oostende?
“Verschillende instellingen stellen het werk van James Ensor al tentoon. Daarom hebben we ervoor gekozen voor een minder populair onderwerp. Onze focus ligt uitsluitend op het stilleven, waardoor we technisch gezien een smal gedeelte van Ensors werk belichten. Maar we merken juist dat het stilleven als rode draad door zijn hele oeuvre loopt. Hierdoor kunnen we zijn volledige evolutie volgen, zowel op technisch gebied als wat betreft thematische ontwikkelingen.”
Wat maakt dat Ensor nu nog steeds zo invloedrijk is?
“Met Ensor ben je nooit klaar. Ieder kunstwerk is zodanig een zoektocht, zowel technisch als thematisch, waardoor zelfs als onderzoeker bepaalde aspecten aan je aandacht kunnen ontsnappen. De ontdekkingstocht in zijn werk loopt nooit ten einde. Daarom blijft hij voor zowel onderzoekers, als kunstenaars, als het gewone publiek fascinerend.”
“James Ensor staat niet volledig buiten zijn tijd. Hij werkt met de thematiek van toen op een klassieke manier. Het is de verwerking die hem onderscheidt van anderen.”
In welke zin onderscheidt Ensor zich van de anderen?
“Op technisch vlak kijkt Ensor naar het nieuw impressionisme, waar zuivere kleuren naast elkaar worden geplaatst om elkaar te beïnvloeden en een nieuwe kleur te creëren. Ensor legt op zijn beurt pure kleuren over elkaar met verschillende lagen, waardoor deze kleuren worden genuanceerd.”
“Ook qua onderwerp kun je zijn werk vanuit diverse perspectieven bekijken. Het stilleven is geen zuiver stilleven; maar wordt in een theatrale context getoond. Bijvoorbeeld het doodshoofd, de gebluste kaars of lantaarn, zijn symbolen voor zijn eenzaamheid als kunstenaar. Daarom werken zowel het technische aspect als het onderwerp in lagen. Je hebt het grote en het kleine verhaal. Vandaar dat het ook voor ons een constante zoektocht wordt. We vinden telkens nieuwe elementen en nieuwe symbolieken die in zijn werken verwerkt worden.”
Wat is het grote verschil tussen jullie tentoonstelling en de vaste collectie van het KMSKA?
“Het voordeel van kiezen voor één onderwerp in plaats van het hele oeuvre is dat wij dat ene onderwerp in al zijn nuances kunnen tonen. Zo tonen we werken met eenzelfde onderwerp dat de evolutie van Ensor duidelijk weergeeft. We tonen die herhaling die een oefening van vergelijkend kijken teweegbrengt. Ondanks dat de werken over hetzelfde onderwerp gaan kan je als publiek duidelijke verschillen zien tussen de werken, die doelen op zijn evolutie als kunstenaar.”
Hoe zou u het onderwerp in één zin omschrijven?
“Ensor brengt het stilleven, tot leven. Het tafereel wordt een levend element dat jou aankijkt en in dialoog met je gaat. In de zeventiende en achtiende eeuw waren er ook andere kunstenaars die dit hanteerden met moraliserende stillevens. Anders dan Ensor spellen deze stillevens de les terwijl hij net vraagtekens zet.”
Wat is voor u het belangrijkste werk dat te zien zal zijn op de tentoonstelling?
“Het werk “Pierro et squelette en jaune” uit 1893. Dit werk geeft voor mij de mooiste samenvatting weer van wie James Ensor is en wat hij gebracht heeft.”
