Uit een recent onderzoek van KULeuven en UGent blijkt dat Vlaamse basisscholieren de laatste jaren sterk achteruit gaan op begrijpend lezen. De COVID-19-pandemie is nog steeds een oorzaak hiervan. Terwijl het Vlaamse onderwijs ooit tot de wereldtop behoorde, zijn we hierdoor afgezakt tot net boven het Europese gemiddelde.
De overgang naar digitaal onderwijs en de verminderde toegang tot leesmateriaal hebben bij veel Vlaamse kinderen geleid tot een aanzienlijke leesachterstand. Zonder dagelijkse face-to-face lessen verloren kinderen de kans om belangrijke leesvaardigheden op te bouwen.
Toegang tot leesmateriaal
Uit de laatste Progress in International Reading Literacy Study (PIRLS), blijkt dat schoolbibliotheken slechts voor 44 procent van de leerlingen beschikbaar zijn, een duidelijke daling ten opzichte van 2016. Volgens Hilde Van Keer, professor aan de UGent, komt dit door de lockdown. “Toen hadden leerlingen minder toegang tot fysieke boeken en werd er minder tijd besteed aan zelfstandig lezen op school.”
Minder lezen
Afstandsonderwijs betekende voor veel leerlingen ook een verlies van structuur en motivatie. Dat resulteerde dan ook in een lagere leesactiviteit. De dagelijkse routine van school valt weg, waardoor kinderen minder worden aangemoedigd om te lezen. Bovendien hadden veel ouders niet de middelen of de tijd om hun kinderen effectief te ondersteunen bij het lezen.
Persoonlijke begeleiding
De coronacrisis zorgde er ook voor dat er een vermindering was in cruciale leesinstructie. “Door de sluiting van de scholen en de overstap naar afstandsonderwijs misten kinderen in de basisschool persoonlijke begeleiding van leerkrachten. Vooral voor jonge kinderen kan zelfs een korte onderbreking grote gevolgen hebben voor de leesontwikkeling.”, aldus Van Keer.
Leerkrachten spelen een belangrijke rol in het monitoren van de leesontwikkeling van kinderen. Tijdens de lockdowns was deze directe interactie vaak afwezig of minder intensief, waardoor kinderen die moeite hadden met lezen minder snel geholpen konden worden. Dit leidde tot grotere verschillen tussen sterke en zwakkere lezers.
Kan het beter?
Toch zijn er Europese landen waarbij de pandemie minder effect heeft gehad op de leesvaardigheid. Dit is te verklaren door de maatregelen die deze landen invoerden. Koen Aesaert, professor aan de KU Leuven, maakt de vergelijking met onze noorderburen. “Nederland voorzag laptops en tablets voor alle leerlingen. Daardoor kregen kinderen uit gezinnen met een beperkte toegang tot technologie evenveel kansen om regelmatig voor school te werken. In België werd dat ook aangeboden, maar op veel kleinere schaal.”
Aesaert verklaart ook dat Nederland de basisscholen relatief kort gesloten hield. In België liep het afstandsonderwijs langer. “België koos vaker voor verlengde vakanties waardoor leerlingen nog minder tijd op school doorbrachten.”
Blijvende effecten
De COVID-19-pandemie heeft een verstoring veroorzaakt in bijna elk aspect van het dagelijkse leven, en het onderwijs was daarop geen uitzondering. De afwezigheid van directe begeleiding heeft niet alleen de leesvaardigheid van kwetsbare leerlingen aangetast, maar ook bredere ongelijkheden in het onderwijs vergroot.
Lees ook:
