Vlaams minister van onderwijs Ben Weyts (N-VA) heeft de minimumleeftijd voor het diploma lager onderwijs geschrapt. Vanaf nu kunnen hoogbegaafde kinderen die jonger zijn dan 8 jaar al doorstromen naar het secundair onderwijs. De beslissing heeft haar voor- en tegenstanders. “Het is belangrijk dat deze maatregel niet op zichzelf staat, maar gekoppeld wordt aan een breder pakket van maatregelen”, waarschuwt pedagoog Phillippe Noens van Kenniscentrum gezinswetenschappen.
Philippe Noens is doctor in de pedagogische wetenschappen. Hij vindt de nieuwe maatregel, die jonge kinderen makkelijker naar het secundair laat doorsturen zeer dubbel. “Het is goed dat de kinderen die zich in sneltempo door het lager onderwijs hebben gewerkt, meteen verder kunnen in het secundair, maar het is maar de vraag of het secundair onderwijs daar klaar voor is. Momenteel zijn er in het lager onderwijs meer voorzieningen voor hoogbegaafde kinderen en krijgen deze kinderen meer begeleiding op maat dan in het secundair onderwijs. Helpen we dan de kinderen, of schuiven we de risico’s op desinteresse, een verminderd vertrouwen in het schoolsysteem en schoolmoeheid gewoon door?”
Meer dan een IQ
“Kinderen mogen nooit gedefinieerd worden door hun IQ. Hoogbegaafde kinderen zijn meer dan hun IQ; een persoon bestaat uit interesses, temperament, persoonlijkheid en nog veel meer, dat mogen we niet vergeten. Jaarklassen zijn uiteraard niet de enige optie, maar er is wel een hele goede reden waarom we overal klassen per leeftijd maken: Kinderen ontwikkelen zich doorgaans op een gelijkaardige manier. Een kind dat op intellectueel vlak al veel verder staat dan zijn leeftijdsgenoten, staat dus niet per se ook op emotioneel vlak verder.”
Te weinig begeleiding voor hoogbegaafden
Jef Kerkhofs (17) studeert rechten aan KU Leuven, en is zelf hoogbegaafd. “Ik heb mijn eerste en tweede leerjaar in één jaar gedaan, en die overstap vond ik al moeilijk. Ik kan me niet voorstellen hoe het moet zijn om nog sneller af te studeren. Als je zo snel vooruit gaat, kunnen ze je ook moeilijk in een conventioneel schoolsysteem steken. Ik denk dat dan wel zware gevolgen met zich meedraagt op sociaal vlak.”
Verder vindt Jef dat er nog te weinig begeleiding voorzien is voor hoogbegaafde studenten. “Scholen leggen vooral de focus op de zwakkere leerlingen, omdat ze zo veel mogelijk leerlingen er door willen krijgen. Als hoogbegaafd kind zit je dan helemaal aan de andere kant van dat spectrum. Ikzelf had niet veel ondersteuning vanuit de scholen zelf. Er zijn wel veel privé initiatieven voor hoogbegaafde kinderen, maar die zijn lang niet voor iedereen betaalbaar. Dat niet ieder kind de kans krijgt zich volledig te ontwikkelen is een enorm verlies van potentieel.”
Hoge verwachtingen
“Veel hoogbegaafde kinderen hebben moeite met het behalen van een diploma”, vertelt Jef. “Intelligentie alleen is niet genoeg om er te geraken. Als je als kind een 10/20 kunt halen zonder er iets voor te doen, waarom zou je dan werken voor meer punten? Dat blijft natuurlijk niet duren. Leerpakketten worden steeds groter, en dan zit je plots in het hoger onderwijs, zonder dat je ooit echt hebt moeten studeren, en dan kom je in de problemen. Het woord ‘hoogbegaafd’ geeft veel ouders enorm hoge verwachtingen. Zodra je het dan moeilijk krijgt, stoot je op onbegrip. Mensen zeggen dan vaak dat je lui bent, en eigenlijk ben je dat ook, want je hebt nooit iets moeten doen voor school. Alleen was dat daarvoor nooit een probleem.”
De term hoogbegaafdheid wordt gebruikt bij mensen met een IQ van 130 of hoger. Het gaat echter niet alleen om cognitieve intelligentie, maar om een volledig andere manier van denken en doen. Hoogbegaafdheid is grotendeels erfelijk, en komt voor bij zo’n 2,5% van de bevolking. Veel hoogbegaafde kinderen hebben het moeilijk op school doordat ze te weinig uitdagingen krijgen. Daardoor hebben ze vaak moeite met opletten, of worden ze school beu. Dat kinderen al vanaf 8 jaar in het secundair onderwijs terechtkomen, is echter zeer uitzonderlijk.
