De nieuwe designs voor de legendarische Boerentoren zijn bekendgemaakt, maar niet iedereen is er even blij mee. Het ontwerp mikt op een innovatief, modern en artistiek werk. Nochtans vrezen mensen dat het de iconische Antwerpse skyline in gevaar zal brengen.
Toen de 97 meter hoge toren gebouwd werd in 1931, was het de eerste wolkenkrabber in België. Maar tegenwoordig is het historische gebouw geen competitie meer voor reuzengebouwen, zoals de Burj Khalifa of de Empire State Building. Maar dit ligt niet aan een tekort aan architecten en financiële middelen, maar aan de afspraken die in Europa gemaakt werden na de “verbrusseling”.
Verbrusseling
De verbrusseling is een fenomeen dat tussen 1960 en 1970 ontstaan is. Bij de verbrusseling werden er wolkenkrabbers geplaats in Brussel waar ze niet thuishoren. Er werd niet nagedacht over de invloed van deze reuzengebouwen en men bouwde overal, zelfs in woon- en historische buurten.
Daarom werden in het begin van de jaren negentig in Brussel wetten ingevoerd die de afbraak van historische gebouwen beperkten. In 1999 verklaarde het stadsontwikkelingsplan van het stadsbestuur ook dat wolkenkrabbers onmogelijk zouden samengaan met de bestaande cultuur van de stad.
Maar voor Antwerpen is dit toch anders volgens Erik Wieërs, Vlaams Bouwmeester: “Het beleid in Antwerpen zet meer in op toerisme en aantrekken van buitenlanders dan op Antwerpen als woonstad. Dat maakt dat het stadsbestuur heel hard inzet op vernieuwing omdat dat aantrekkelijk is voor buitenstaanders.”
In Europa is er geen officiële algemene wet die de hoogte van bouwwerken beperkt. In Nederland is er bijvoorbeeld een hoogtelimiet van 120 meter voor nieuwe gebouwen. Elk land mag zelf zijn wetgeving bepalen zolang de nieuwe gebouwen het bestaande stadssilhouet niet verstoren.
Herbouwen
Er werden niet alleen veel fouten gemaakt tijdens de pogingen om Europa innovatiever te maken, er was er vooral geen ruimte voor innovatie. In tegenstelling tot andere continenten en landen waren de meeste landen in Europa al volgebouwd toen de tendens om wolkenkrabbers te bouwen ontstond. De enige kans die Europa echt kreeg om met een schone lei te starten was na Wereldoorlog 2. Vele landen waren toen verwoest. Bij het heropbouwen verkoos de meerderheid te herbouwen in plaats van te innoveren.
Antwerpenaren zijn grote liefhebbers van hun historische stad. Van een wandeling in de oude stad tot de adembenemende kathedraal, het hoort allemaal bij de essentie van de Koekenstad. Maar ze zijn zeker niet bang voor vernieuwing.
Toch vinden ze nieuwe designs zoals die van de Boerentoren een stap in de verkeerde richting en zeker onnodig. Erik Wieërs, Vlaams Bouwmeester deelt deze mening: “Ik denk wel dat men in de steden hoger gaat bouwen, maar echt wolkenkrabbers van honderden meters hoog zie ik nog niet snel komen. Er is zeker geen nood aan. Persoonlijk ben ik van mening dat hoogbouw geen doel op zich is.”
En wat nu?
De architecturale toekomst voor Europa ziet er belovend uit. Vele landen zijn al gestart met het bouwen van moderne wolkenkrabbers voor hun economische sector. Maar de echte historische centra zullen volgens erfgoedexpert Marc Vandeputte nooit uit de mode gaan: “Antwerpen is en blijft een historische stad. De Boerentoren is nu eenmaal een iconisch gebouw, die erg belangrijk is voor de identiteit van de stad. Dus net zoals de kathedraal en het Centraal Station zou deze beschermd moeten worden. “Nieuw is altijd beter”, zegt men maar soms is het gewoon beter om het traditioneel en klassiek te houden.”
België heeft een heel erg rijke geschiedenis en zal daarom niet ingewisseld worden door “een schoendoos” vormig gebouw. Er wordt intensief gezocht naar mogelijkheden om toekomst en verleden samen te brengen. Maar in Antwerpen zal dat voorlopig toch niet snel uit de schetsboeken komen.
