Een jeugdbeweging biedt vaak een tweede thuis aan een kind in een moeilijke thuissituatie. Daarom is het een belangrijke taak van onze jeugdbewegingen om daar extra op in te zetten, hoewel dat niet altijd even makkelijk is. De twee verantwoordelijken van Chiro Nationaal en Scouts & Gidsen Vlaanderen, die instaan voor dit item, spreken over het belang van jeugdbewegingen.
Om er voor te zorgen dat iedereen de weg naar de jeugdbeweging vindt, zetten de twee grootste jeugdbewegingen van ons land zich in voor meer diversiteit in de groepen. Manu Zenner (Chiro Nationaal) haalt aan hoe dat werkt: “Bij de Chiro, maar ook de Scouts, werken we met een inclusief beleid. Dat wil kortweg zeggen dat echt iedereen welkom is en het niet erg is om ‘anders’ te zijn dan anderen.”
Ook Tom Stoffelen (Scouts & Gidsen Vlaanderen) benadrukt het belang van die diversiteit: “Een groep in de jeugdbeweging stelt vaak de buurt voor. Zo is het logisch dat je in de steden meer diverse groepen hebt dan op het platteland. Erbij horen is o zo belangrijk voor een jong iemand en dat is nu net wat we willen bereiken. Ikzelf zit hier nu met een regenboogdas aan omdat het gewoon kan, dát is mooi aan de jeugdbeweging. Iedereen hoort erbij.”
Tom Stoffelen (Scouts & Gidsen Vlaanderen) met regenboogdas
Remfactoren
Toch lukt het niet voor iedereen om de stap naar een jeugdbeweging te zetten. Uit een onderzoek van het Jeugdonderzoeksplatform (JOP) blijkt dat in 2023 zo’n 65 procent van de bevraagde jongeren wiens ouders geen secundair diploma hebben, nog nooit naar een jeugdbeweging is gegaan. Verder speelt armoede ook een grote rol bij het niet vinden of zich kunnen aansluiten bij een geschikte jeugdbeweging.
Toch wordt daar extra op ingezet zegt Stoffelen: “We bekijken eerst wat voor veel mensen belangrijke drempels zijn om niet bij de Scouts te geraken. De grootste drempel is een tekort aan financiële middelen. Daarom maken we nu al enkele jaren gebruik van ‘Scouts op maat’. Dat is een systeem dat uit verschillende elementen bestaat zodat het voor iedereen betaalbaar blijft. Denk dan aan lidgeld, tweedehands uniformen, sociale tarieven bij vormingen, etc.”
Niet alleen bij de Scouts wordt er ingezet op betaalbaarheid. Ook bijna alle andere grote jeugdbewegingen in Vlaanderen hebben een betaalbare oplossing klaar voor wie het moeilijk heeft.
Van jongeren voor jongeren
Wat de jeugdbeweging in het algemeen zo sterk maakt, is samenhorigheid. Doordat het een plek is waar volwassenen bijna niet aanwezig zijn, voelt het voor de jongeren vaak ontspannen aan. Ze zijn omringd door leeftijdgenoten en krijgen leiding van jongvolwassenen.
Alleen is het voor die jongvolwassenen niet altijd evident om met probleemjongeren om te gaan. Wie zelf niet in zo’n situatie zit of gezeten heeft, kan vaak maar moeilijk omgaan met hen of begrijpen waarom ze zich anders kunnen gedragen. Manu Zenner begrijpt dit volledig en legt uit hoe de leiding daarvoor wordt ondersteund: “De Chiro heeft een animatorvorming waar ik zelf grote fan van ben. De leiding leert hier hoe ze moeten omgaan met moeilijke situaties. Wanneer groepen deelnemen aan zo’n vorming zien we ze jaarlijks terugkomen omdat het telkens een groot succes voor hen was.”
Manu Zenner (Chiro Nationaal) voor zijn werkplek in Gent
Focus verleggen
Zowel bij Scouts & Gidsen Vlaanderen als Chiro Nationaal zijn er geen streefdoelen om meer diverse groepen te maken. Toch leeft de vraag of de normale jeugdbewegingen zich meer zouden moeten focussen op probleemjongeren. Langs de andere kant kan de focus beter gelegd worden bij één jeugdbeweging waar zo’n jongeren voldoende extra aandacht en hulp krijgen. Ook Tom Stoffelen denkt hier over na: “Het is een en-en-verhaal. Inzetten voor en veel aandacht besteden aan jongeren die het moeilijk hebben, is nu eenmaal heel belangrijk. België staat bekend voor zijn goede jeugdzorg en dat moet ook zo blijven. Maar op vlak van jeugdbewegingen zou ik het toch anders aanpakken.
“Het belangrijkste is dat die persoon gelukkig is.” – Tom Stoffelen (Scouts & Gidsen Vlaanderen)
Als je alle probleemjongeren in een groep zet, creëer je een soort bubbel. Het is juist belangrijk om hen in een gewone groep te laten spelen en opgroeien zodat ze zich niet alleen voelen. Klassieke jeugdbewegingen moeten zich blijven inzetten voor hen zodat ze een weerspiegeling van de maatschappij blijven. Voor wie toch niet zijn plekje in een klassieke jeugdbeweging vindt, is een specifieke jeugdbeweging natuurlijk even goed. Het belangrijkste is dat die persoon gelukkig is.
Meer dan een tweede thuis
Een onderzoek van de KU Leuven toont aan hoe belangrijk jeugdwerk kan zijn voor het creëren van de identiteit van een jongere. Dankzij de open en speelse manier van omgaan met anderen, bouw je een sterkere ik op. Die manier van ontdekken is iets wat de scholen niet hebben. Zenner en Stoffelen zagen zelf met eigen ogen wat een jeugdbeweging kan doen voor een kind in een lastige thuissituatie.
Tom Stoffelen is fiere medewerker bij Scouts & Gidsen Vlaanderen
Een kind dat het achter de schermen echt moeilijk heeft en op zondag gelukkig is, is een echte motivator voor de leidingsploeg volgens Manu Zenner: Wanneer je zondag of een kamp gedaan is en je de kinderen met een glimlach naar huis ziet vertrekken, ben je zelf ook gelukkig. Bij veel leiding, waaronder mezelf, is dat de grootste motivatie om leiding te zijn.”
Bij de Scouts werken ze met een ‘open kamp’ legt Tom Stoffelen uit: “Wie niet kan deelnemen aan onze reguliere werking, kan steeds terecht op een open kamp. Kort samengevat is dat een bivak dat een keer per jaar doorgaat voor kinderen en jongeren uit een maatschappelijk kwetsbare situatie. Ik ga dit jaar voor de eerste keer mee omdat de verhalen die ik hoorde me echt raakten. Op zo’n bivak zie je die leden voor de eerste keer helemaal openbloeien en genieten. Ze zijn plots alles rondom hen vergeten. Daarvoor doe je het. Daarom ben ik trotse leider!”
Ayman Sayah, een chiroleider met een verhaal
Als eerste gekleurde jongen komen in je lokale chiro is niet evident. In een pleeggezin terecht komen omdat je biologische ouders niet voor je kunnen zorgen al helemaal niet. Ayman Sayah, 18 jaar, is ondertussen trotse chiroleider en doet zijn verhaal.
Inzetten voor probleemjongeren met dat net ietsje meer
België heeft een enorm sterke jeugdwerking. In 2022 stond de teller van leden en leiding in Vlaamse jeugdbewegingen op 288 duizend jongeren. Onder die leiding zitten er ook mensen die zich nét een beetje meer inzetten dan de normale leiding door te kiezen om te focussen op jongeren die het moeilijk hebben. Nele Pauwels, Ferre Cant, Tom Stoffelen en Manu Zenner stellen zich kort voor en vertellen waarom hun taak zo belangrijk is. (Klik op de foto’s om te luisteren.)
Nele Pauwels: Tumult
Ferre Cant: Chiro Dolfijn
Tom Stoffelen: Scouts & Gidsen Vlaanderen
Manu Zenner: Chiro Nationaal
