Alcoholgebruik bij jongeren is tegenwoordig zo normaal als een boterham met choco bij het ontbijt. Maar was dat altijd al zo? Hoe schadelijk is alcohol voor jongeren? “Alcohol moet je niet leren drinken, je moet ermee leren omgaan.”
Een fuif, een avond op café of gewoon een rode wijn bij het avondeten. Jongeren komen heel vaak in contact met alcohol. Het zit al eeuwenlang in onze cultuur. Of je nu naar een tankstation gaat of een supermarkt binnenloopt, overal waar je komt, bieden ze het aan. Nochtans weet en aanvaardt zowat iedereen dat alcohol schadelijk is.
Als twintiger heb je geen problemen met alcohol. Je ontdekt nieuwe dingen, je experimenteert en af en toe loop je met je gezicht tegen de muur, en daar is niets mis mee. Men ziet alcohol vaak niet als een drug, maar wat is het dan wel? Werd het altijd al zo algemeen aanvaard? Welk effect heeft overdadig gebruik op de toekomst van jongeren?
Prijs van een fles water
Het verschil met alcoholgebruik vandaag tegenover vroeger is niet per se dat meer jongeren drinken. Wel veranderd is de leeftijd waarop ze beginnen. Terwijl vroeger meestal pas werd gedronken wanneer men in legerdienst ging of afstudeerde aan het middelbaar, drinken jongeren tegenwoordig soms al vanaf 14 jaar.
Een tweede verandering is dat jongeren meer geld en vrije tijd hebben, en dat sterke drank goedkoper is geworden. “Je moest vroeger bij wijze van spreken al beginnen sparen voor een fles wodka. Nu kan je die voor de prijs van een fles water in je dichtstbijzijnde nachtwinkel kopen”, vertelt Hendrik Loobuyck, lid van Al-Anon, waar mensen met alcoholproblemen terechtkunnen, en vrijwilliger bij Project Jongeren.
Alcohol is dus veel toegankelijker geworden met steeds meer overmatig gebruik of “binge drinken” tot gevolg. Tegelijkertijd is er wel meer verantwoordelijkheid en aandacht voor autorijden en drinken, wat niet altijd zo is geweest. Bij jongeren wordt drinken en rijden steeds vaker als sociaal onaanvaardbaar aanzien. Ze voorzien altijd een persoon die “BOB” (Bewust Onbeschonken Bestuurder) wil zijn. Volwassenen tussen de 40 en 50 jaar blazen nog het vaakst positief bij een controle.
De “rem”
Er is een groot verschil tussen volwassenen die alcohol drinken en jongeren. Het gevaar voor jongeren is dat hun hersenen nog niet volledig volgroeid zijn. Het centrum van de hersenen dat wordt gezien als de ”rem” ontwikkelt zich pas als laatste. Als je dus begint met het gebruik van alcohol op een moment dat je “rem” nog onvoldoende ontwikkeld is, word je gemakkelijker vatbaar voor verslaving.
Uit statistieken blijkt dat 1 op de 7 jongeren de studententijd verlaat met een drankprobleem. Hoe later je begint met drinken hoe minder kans op ernstige gevolgen je hebt. Alcoholisme wordt vaak niet gezien als een ziekte. Dat heeft te maken met de houding die je hebt tegenover alcohol. Je kan drinken voor de gezelligheid, daar is op zich niets verkeerd mee. Problematisch drinkgedrag bij jongeren ontstaat ook vaak vanuit een probleem in hun leven. Ze proberen dan door het drinken van alcohol te ontsnappen uit de realiteit. Om dat drankprobleem te bestrijden moet je dus terug naar de basis van het probleem. Er zijn nog steeds weinig jongeren bij de organisatie AA (Anonieme Alcoholisten) en dat komt omdat het probleem zich pas uit op latere leeftijd. Als twintiger zie je het probleem nog niet.
2 tot 3 procent
“Er zijn mensen die 5 pintjes op een dag drinken en een drankprobleem hebben en er zijn mensen die 20 pintjes op een dag drinken die geen drankprobleem hebben”, verduidelijkt Werner Van Den Kieboom, alcoholist en in dienst bij Anonieme Alcoholisten.
Er is tegenwoordig wel meer hulp dan een tijd geleden. Vroeger was er in Vlaanderen enkel de organisatie AA, maar vandaag zijn er uit AA meerdere organisaties ontstaan. Uit cijfers blijkt dat slechts 2 tot 3 procent van de mensen die hulp zoeken, nuchter blijft. Dat is een zeer laag slagingspercentage. Een alcoholist geneest immers nooit echt. Je moet het dus je hele leven lang volhouden en dat is voor velen heel moeilijk. Er is dus meer hulp dan ooit, maar het blijft een moeilijk te bestrijden probleem. Veel mensen weten ook vaak niet dat ze alcoholist zijn.
“Mannen weten waarom”
“Roken is dodelijk” vind je terug op de verpakking van sigaretten. Vroeger presenteerde Paul Jambers zijn programma’s met een sigaret in de hand. Ook voormalig wielrenner Eddy Merckx rookte regelmatig, wat nu onvoorstelbaar zou zijn.
Reclame voor sigaretten wordt steeds meer onderdrukt. Moet dit dan ook gebeuren met alcohol? Ligt de promotie van alcohol deels aan de basis van een overmatig alcoholgebruik bij jongeren?
Jongeren leren door te observeren en promotie voor alcoholische dranken zie je overal. Je kan er bijna niet naast kijken. Het wordt ook vaak geassocieerd met voetbal en andere sporten. Nu met de opkomst van de alomtegenwoordige sociale media wordt het nog moeilijker deze reclame te omzeilen. “Mannen weten waarom” is de beruchte slogan van het merk Jupiler. Soms krijg je zelfs bij aankoop van een bak bier er een gratis bak bij. Alcohol wordt steeds als iets positiefs afgebeeld. Het is dan ook niet verrassend dat er steeds meer alcohol wordt geconsumeerd. We worden tegenwoordig langs alle kanten geprikkeld en alcohol is nog een stuk gevaarlijker dan roken.
In België wordt geschat dat 10% van de bevolking overgevoelig is aan alcohol. Moeten we dan de overige 90% straffen? “Het is niet verstandig om het te verbieden, dit heeft vaak een omgekeerd effect. Alcohol moet wel minder agressief gepromoot worden”, zegt Hendrik Loobuyck.
Het is een probleem dat nooit helemaal kan verdwijnen, maar alcohol mag natuurlijk niet enkel als iets negatief gezien worden, vindt Loobuyck. Het brengt mensen samen. Het helpt mensen ontspannen, meestal zonder verstrekkende gevolgen. “Als men op de juiste manier omgaat met alcohol is het onschuldig, maar er zijn elementen die moeten veranderen om het gevaar ervan te verminderen. Er is een gebrek aan duidelijke niet-stigmatiserende informatie. Waarom mag een jongen of meisje van 14 jaar geen alcohol drinken? Als je daar een goede uitleg voor hebt dan krijgt die jongere daar gemakkelijker begrip voor. Kortom: informeren in plaats van zonder uitleg te verbieden. Als we meer objectieve informatie geven zonder schrik aan te jagen is dit al een stap in de goede richting.”
Door: Leon Haberkorn
