Een dictatuur is een erfenis die je voor je hele leven meedraagt. In Latijns-Amerika volgt de ene dictatuur na de andere. Zich verzetten is geen optie; vluchten wel, met de hoop op een beter leven.
Zij die een ‘dictatuur’ een dictatuur noemen, hebben nooit in een dictatuur geleefd. Zij noemen je ‘dictatuur’, maar hebben geen idee wat het betekent onder een dictatuur gebukt te gaan. Zij die nooit de systematische martelingen, de systematische verdwijningen, de systematische verkrachting, de systematische executies ondergingen. Zij die niet weten wat het is de straat op te gaan en niet te weten of ze levend zullen terugkeren naar huis. Zij die niet weten wat het is om te leven in angst om een kind, een vader, een moeder, te verliezen, om te willen vechten tegen het onrecht van een dictatuur.
Nikolas Stolpkin in zijn opiniestuk ‘De Venezolaanse dictatuur’
Alle macht in handen
De Chileense leider Salvador Allende voerde in de vroege jaren ’70 een socialistisch beleid. Belangrijke bedrijven werden genationaliseerd, de economie werd onstabiel en de inflatiecijfers bereikten een absolute piek. Het gevolg daarvan was een zware economische en sociale crisis. Amerika wou het beleid van Allende een halt toeroepen. Zij vreesden immers dat Chili langzaamaan zou veranderen in een communistisch land.
Uiteindelijk was het de rechtse opperbevelhebber Augusto Pinochet die Allende’s beleid aan banden legde. In 1973 pleegde hij, met de hulp van de Amerikaanse CIA, een militaire staatsgreep. Na deze coup nam hij alle macht in handen en regeerde zeventien jaar lang als een dictator over Chili. Tegenstanders werden monddood gemaakt, gearresteerd of opgesloten.
Noodgedwongen op de vlucht
Pinochets dictatuur zorgde voor een grote vluchtelingenstroom uit Chili. Twee van die vluchtelingen waren Hecto Salgado Vasquez en Rayen Figueroa Arriagada. “Er was veel ongelijkheid. Ik had een goed leven. Wij hadden alles wat we nodig hadden, terwijl Hecto in armoede leefde,” vertelt Rayen Figueroa Arriagada. “In 1976 zijn we het land uitgezet. Mijn ouders sloten zich aan bij het verzet. Zij kantten zich openlijk tegen het bewind van Pinochet. Daardoor moesten we noodgedwongen op de vlucht.”
Pinochet zorgde ervoor dat tienduizenden Chilenen hun land moesten ontvluchtten. Ongeveer driehonderd vonden onderdak in België en kregen politiek asiel. “België was het eerste land dat ons hulp bood,” vertellen ze. “We werden hier goed ontvangen. Het grootste verschil was de taal die we moesten aanleren en de zoektocht naar werk. In Chili waren wij beiden leerkracht, maar in België was ons Chileens diploma niet gelijkgesteld aan dat van België. Daardoor moesten we werken waar er werk te vinden was.”
Altijd een avondklok
Sinds 2013 zwaait Maduro de plak in Venezuela. Een periode die gekenmerkt wordt door corruptie, werkloosheid en onveiligheid. Precies om die redenen besloot Alejandro Dhont en zijn gezin Venezuela in 2017 te verlaten: “Je was altijd bang en op je hoede. Na 18 uur is het buiten niet meer veilig. Het maakt eigenlijk niet eens zoveel uit hoe laat het is. Het lijkt net alsof er altijd een avondklok is. Op een dag ging ik bij mijn grootouders langs. Er kwamen mannen met bivakmutsen en wapens binnen. Zij hebben haar beroofd en heel haar huis overhoopgehaald. Wij konden niets doen, alleen maar toekijken. Zulke dingen zijn niet vreemd. Dat is dagelijkse kost.”
“Je zag de corruptie van de politie en machtshebbers. Ze deden niet eens hun best om het te verstoppen.”
Alejandro vertelt dat hij nog vaak terugdenkt aan zijn tijd in Venezuela. Soms met gemis, soms met opluchting dat hij de corruptie daar is kunnen ontvluchten. “Alles hier in België is anders dan in Venezuela. Je zag de corruptie van de agenten en machtshebbers. Ze deden niet eens hun best om het te verstoppen. Er was en is enorm veel ongelijkheid, discriminatie en economische instabiliteit. Vergeleken met Venezuela is het in België een paradijs.”
Venezuela heeft een rijke olieopslag. Daar haalden ze veel van hun nationale winst uit. Toen de olieprijzen enkele jaren geleden zakten, ontstond er veel armoede en hyperinflatie. “Die hyperinflatie is uiteraard heel nadelig voor ons en al zeker voor de mensen die het niet breed hebben. Op vijftien minuten tijd kan een brood opeens met twee euro gestegen zijn.”
Witloof uit de oven
Toch is het niet alleen kommer en kwel, maakt Alejandro duidelijk. “We zoeken altijd kleine dingen waar we gelukkig van kunnen worden. Venezolanen zijn in het algemeen heel blije en gelukkige mensen. We weten dat onze situatie niet optimaal is, maar we proberen er samen het beste van te maken.”
Ook Hecto en Rayan delen die mening. Beiden zijn ze het erover eens dat België hen een beter en hoopvol leven heeft gegeven. Hecto en Rayan zijn tevreden met wat ze hier hebben opgebouwd: “We zouden niet meer terug willen naar Chili. We weten niet hoe ons leven daar zou zijn gelopen. Zonder België hadden we geen veiligheid en zekerheid gekend. Daarbovenop hadden we dan ook nooit witloof uit de oven leren kennen.”