De burgerlijke zaak die de familie van de vermoorde Julie Van Espen tegen de Belgische staat heeft aangespannen ging op 21 november van start. Julie Van Espen werd op 4 mei 2019 verkracht en vermoord door Steve Bakelmans, die volgens de familie van het slachtoffer vrij rondliep door fouten van de Belgische staat. Jari Vermeulen van de Rechtsstaatreporters legt uit: “De familie stelt dat Steve Bakelmans de moord kon plegen door de te trage rechtspraak.”
Wat houdt de burgerlijke zaak in die de familie van Julie Van Espen heeft aangespannen tegen de Belgische staat?
De familie van Julie Van Espen beweert dat er fouten zijn gemaakt door de Belgische staat. Zowel de rechterlijke als deels ook de uitvoerende en wetgevende macht zou in de fout gegaan zijn. Door deze fouten zou Steve Bakelmans op 4 mei 2019 in staat zijn geweest om de moord op Van Espen te plegen. Een voorbeeld van zo’n fout is dat het Hof van Beroep in Antwerpen de eerdere zaak tegen Bakelmans niet snel genoeg heeft behandeld, waardoor hij vrij kon rondlopen. De familie stelt dat de Belgische staat, door deze fouten, de dood van Julie mee heeft veroorzaakt. De familie vindt dat de tekortkomingen bij de werking van justitie de oorzaak is van wat er gebeurde en heeft daarom een burgerlijke zaak opgestart tegen de Belgische staat, wat redelijk uitzonderlijk is.
Wat is het verschil tussen deze burgerlijke zaak en de strafrechtelijke zaak over Julie Van Espen?
Het verschil tussen de burgerlijke en strafrechtelijke zaak is dat die laatste draait om de vraag of de dader schuldig is aan het misdrijf en welke straf hij moet krijgen, zoals een gevangenisstraf, een geldboete, een werkstraf, enzovoort. In dit geval werd Steve Bakelmans veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf voor de moord op Julie Van Espen, met als gevolg een levenslange gevangenisstraf. De burgerlijke zaak is een aparte procedure en staat los van de strafzaak tegen Bakelmans. De burgerlijke zaak richt zich op de verantwoordelijkheid van de staat voor de fouten die ervoor zorgden dat Bakelmans vrij rondliep. De mogelijke uitkomst van de burgerlijke zaak is dat de staat wordt veroordeeld om een schadevergoeding te betalen.
Wanneer kan de Belgische staat aansprakelijk worden gesteld?
De Belgische staat kan aansprakelijk zijn als aan drie voorwaarden is voldaan: ten eerste moet er schade zijn, die is aanwezig voor de familie van Julie Van Espen. Ten tweede moet er een fout gebeurd zijn, zoals het onzorgvuldig handelen door de staat. In deze zaak kan het te traag handelen van het Hof van Beroep naar voor worden gebracht. Tot slot moet er een verband zijn tussen de fout en de schade. Dit wil zeggen dat de fouten van de staat direct hebben bijgedragen aan de misdaad. De familie stelt dat door de te trage rechtsspraak en andere tekortkomingen Steve Bakelmans de kans kreeg om de moord te plegen.
Hoe gaan de acht Rechtstaatreporters die korte video’s maken over de politiek om met dit onderwerp?
Het is een gevoelig onderwerp, maar het is belangrijk dat het goed uitgelegd wordt. We behandelen het zoals andere rechtszaken, met korte video’s waarin we juridische termen verduidelijken. We zeggen niet wat wij denken, maar leggen de concepten uit. We zorgen dat de feiten correct gecommuniceerd worden, door bijvoorbeeld bij de zaak van Julie Van Espen de dagvaarding en de conclusies in te zien, en we bekijken het uiteindelijke vonnis. Deze documenten geven ons toegang tot de belangrijkste juridische argumenten. Het gaat erom dat ons publiek, de jongeren, op de hoogte zijn van de belangrijkste aspecten van de zaak, zoals de uitkomst en de gevolgen. Op deze manier maken we complexe juridische zaken begrijpelijk.
