Het begon als een vage complottheorie op twitter, maar verspreidt zich nu razendsnel via het internet: vogels vallen massaal dood uit de lucht bij testen van het nieuwe 5G-netwerk. Maar is er wel een verband?
We werken allemaal al jaren met 4G, de mobiele data op onze smartphone. De meesten onder ons hebben ook nog met 3G gewerkt, sommigen zelfs met 2G. Nu is het echter tijd voor vernieuwing in het land van de data-operators: de eerste testen met het nieuwe, ultrasnelle 5G-netwerk zijn al enkele jaren aan de gang. Om je een idee te geven: met 5G kan je in een paar minuten tijd een volledig seizoen van je favoriete Netflix-serie downloaden op je smartphone.
Vanaf de introductie klinkt er echter al luide kritiek. Deze kwam er nadat vogels last van de 5G-straling leken te ondervinden. Maar is deze kritiek wel terecht? ‘We moeten vooral voorzichtig zijn’ zegt professor aan de KU Leuven, Guy Vandenbosch.
Vliegende Hollanders storten neer
Het begint allemaal in het Huygenspark park in het Nederlandse Den Haag. In 2018 vallen grote groepen spreeuwen op verschillende tijdstippen dood uit de lucht. Volgens getuigen zouden eenden allemaal tegelijk onder water duiken en worden honden ziek nadat ze het park bezoeken. De vreemde beelden gaan viraal over de hele wereld. Complotdenkers leggen de schuld bij geheime testen van 5G die in de buurt plaatsvinden. Later komt uit dat de beestjes vergiftigd werden door een taxusplant. In Nederland werd 5G getest op vier plaatsen, maar nooit in Den Haag.
De gebeurtenissen in Den Haag zijn geen alleenstaand geval. Zo raken in Friesland honderden koeien op hetzelfde moment in paniek, ook mogelijk door 5G-testen volgens de veehouders. Bij grotere dieren zouden het immuunsysteem en het zenuwstelsel aangetast worden door de straling. Stralingsarm Vlaanderen, een organisatie die zich verzet tegen een teveel aan straling, stelt dan weer dat de bijenpopulatie afneemt en dat bomen hun schors en bladeren verliezen door de straling. Op zaterdag 25 januari staat alvast een betoging gepland in Brussel tegen het nieuwe 5G-netwerk.
‘Brusselaars zijn geen proefkonijnen’
Céline Fremault, cdH
Ook internationaal is er veel tegenkanting. In 2019 tekenden meer dan tweehonderd wetenschappers een petitie die zich verzet tegen de uitrol van 5G-netwerken. Zwitserland volgde met betogingen waar meer dan duizend mensen de straat op trokken. In onze eigen hoofdstad weigerde Brussels minister van Leefmilieu Céline Fremault (cdH) al de verhoging van de Brusselse stralingsnormen die 5G nodig heeft om te functioneren. Zij zag deze verhoging als een bedreiging voor de gezondheid van de Brusselaars. ‘Wij zijn geen proefkonijnen’, luidde het toen.
Brussels Fractieleidster Els Ampe is het niet eens met minister Fremault, zegt ze in een interview met De Standaard. Zij ziet eerder de voordelen voor de volksgezondheid. Door de snelheid van 5G kunnen namelijk operaties op afstand plaatsvinden. Ook kunnen trams, bussen, auto’s en andere voertuigen met elkaar communiceren zonder dat er vertraging op de lijn zit. Verkeersongevallen kunnen zo vermeden worden.
‘We zouden ons zorgen kunnen maken’
Guy Vandenbosch, professor telecommunicatie en microstralingen
Is het nu een goede of een slechte zaak voor mens en natuur? ‘De intensiteit van deze stralingen was nog nooit zo hoog als vandaag’, vertelt Guy Vandenbosch, professor telecommunicatie en microstralingen aan de KU Leuven. Stralingen zijn iets relatief nieuw waar mens en natuur nooit mee zijn opgegroeid. ‘Hierover zouden we ons zorgen kunnen maken. Anderzijds leven we nu al 30 jaar met verschillende soorten stralingen, denk maar aan radio, gsm, 3G enz. en toch is er nooit één onherroepelijk bewijs geleverd dat deze stralingen schadelijk zijn.’
‘In de literatuur vind je allerlei studies die suggereren dat de straling schadelijk is op korte en middellange termijn, maar geen enkele studie kan dit concreet aantonen. Op lange termijn hebben we hierover echter geen enkele informatie aangezien de huidige stralingsniveaus amper 30 jaar bestaan, dus kunnen we niet vooruitkijken naar welke impact die op ons hebben binnen 50 jaar. We moeten dus het voorzichtigheidsprincipe toepassen: dit wil zeggen dat als we de straling nodig hebben, we die best zo laag mogelijk houden. Dit noemen we ook het ALATA (as low as technically possible)-principe. We aanvaarden dat de straling er is, maar springen er voorzichtig mee om aangezien we niet weten wat de gevolgen op lange termijn zijn.’
Geen enkel bewijs
Verder waarschuwt Vandenbosch ook voor fake news omtrent dit onderwerp. ‘Tegenwoordig kan iedereen op internet de gekste ideeën spuien. Vooral sinds de eerste geruchten over het bestaan van 5G. Websites claimen dat ze kunnen aantonen dat 5G erg schadelijk is en complotdenkers proberen hun theorieën over te brengen op zoveel mogelijk mensen. Ikzelf kan enkel zeggen dat er noch een bewijs is van de schadelijkheid, noch één van het tegendeel.’ Zoals bij elk onderwerp moeten we dus opletten met wat we geloven als we online iets lezen.
De conclusie is dus simpel: we weten het niet. 5G-straling zou schadelijk kunnen zijn, maar de kans dat het geen enkele invloed heeft op gezondheid en natuur is even groot. De wetenschap bestudeert het, en tot het tegendeel bewezen is zullen complotdenkers en tegenstanders zich blijven verzetten tegen de invoering van het 5G-netwerk. De toekomst zal moeten uitwijzen wat de effecten zijn, maar dat het netwerk er komt is bijna onvermijdbaar. We kunnen dus alleen maar hopen dat onze vogeltjes vrolijk verder fladderen.
