In Vlaanderen leeft één op de vijf kinderen in armoede. Steeds meer jeugdbewegingen komen dan ook in aanraking met kinderen uit kansarme gezinnen. “Voor velen is dit een ver-van-mijn-bed-show. Mensen weten niet wat er achter veel huisdeuren schuilgaat”, vertelt sociaal werker van Kind en Gezin Claudia Di Vaio.
Kansarmoede beperkt mensen in hun kansen om voldoende deel te nemen aan maatschappelijke goederen zoals onderwijs, arbeid en huisvestiging. Of iemand in kansarmoede leeft, wordt vastgesteld aan de hand van zes indicatoren: beschikbaar maandinkomen, opleiding van de ouders, ontwikkeling van kinderen, arbeidssituatie van de ouders, huisvestiging en gezondheid. Als een gezin zwak scoort op minstens drie indicatoren, wordt het als kansarm beschouwd. “Continu leven in armoede heeft een grote impact op een persoon. Mensen verliezen het contact met anderen en met de maatschappij maar ook met zichzelf en hun toekomst” aldus Claudia Di Vaio.
Iedereen is welkom
Jeugdbewegingen werken voor en door kinderen en jongeren vanuit vertrouwen. Dit vertrouwen is de ideale voedingsbodem om te strijden voor een meer rechtvaardige samenleving. Door te werken aan toegankelijkheid zorgen ze ervoor dat ieder kind dat nood heeft aan een jeugdbeweging, ergens zijn of haar plek vindt. Vandaag zetten jeugdbewegingen hier al sterk op in door bijvoorbeeld een financiële tegemoetkoming of door tweedehandsuniformen te voorzien.
“Een jeugdbeweging is een leerrijke ontspanning. Net daarom is het zo belangrijk dat het voor iedereen toegankelijk is”, meldt Chiro Nationaal. Wie lid is van een jeugdbeweging heeft een fysieke uitlaatklep en ontwikkelt tegelijkertijd verschillende vaardigheden zoals sociaal contact, creativiteit en verantwoordelijkheid. Daarnaast is het belangrijk dat de jeugdbeweging een veilige thuishaven is waar de kinderen en jongeren op adem kunnen komen. Op deze manier kunnen ze hun zorgen vergeten, al is het maar voor even. Het moet een plek zijn waar elk individu erkend wordt en zichzelf kan zijn.
Anaïs Loyens is leidster bij de Chiro en getuigt over hoe zij kansarmoede ervaart: “We merken regelmatig dat sommige leden het thuis wat moeilijker hebben. Er zijn verschillende signalen die dit aangeven zoals het laattijdig betalen van lidgeld, kinderen die geen uniform dragen of geen vieruurtje hebben. We proberen hier zo goed mogelijk op te anticiperen door een koekje van de Chiro te geven en tweedehandskleding aan te bieden en het lidgeld mag in schijven betaald worden. In extreme gevallen mogen de kinderen gratis naar de Chiro komen. Het zou jammer zijn dat kinderen van deze moeilijke situaties de dupe worden.”
Isolement doorbreken
Kinderen die opgroeien in armoede komen snel terecht in een isolement waar ze moeilijk uit kunnen komen. Een jeugdbeweging is de plek bij uitstrek om dat isolement te doorbreken. “Kinderen voelen zich snel onzeker omdat ze uit zo een moeilijke situatie komen. Er is nood aan betrokkenheid zodat het kind optimaal kan ontwikkelen en functioneren. Het is belangrijk dat ze zich veilig en welkom voelen in de groep” geeft KSA Nationaal aan.
Kinderen in kansarmoede hebben het vaak moeilijk in de jeugdbeweging. Die doet wat ze kan om te helpen. Helaas blijven veel uitsluitingsmechanismes nog onopgemerkt en onbespreekbaar, ook bij de jeugdbeweging. “Andere kinderen kunnen zich moeilijk inleven in de situatie van kinderen die opgroeien in armoede. Door dat ander referentiekader worden die kinderen vaak uitgesloten of uitgelachen. Andere kinderen begrijpen maar niet waarom iemand nu weer dezelfde kleren aan heeft of waarom hij of zij bijvoorbeeld nooit mee mag gaan zwemmen”, meldt KSA Nationaal. We beseffen als buitenstaanders nog te weinig wat het effectief is om in een armoedesituatie te leven. “Het is belangrijk dat we meer begrip krijgen voor deze situaties en milder zijn voor elkaar”, aldus Claudia Di Vaio.
Auteurs: Siel Gilissen en Zoë Strybol
