De Sint- en Piet-discussie is weer volop bezig. De traditie die gevierd wordt in Vlaanderen rond de figuur de Sint, is veel veranderd tegenover het originele Sint- en Pieten verhaal. Toch blijven mensen veranderingen moeilijk vinden. Het is een maatschappelijke discussie over het belang van de traditie en de manier waarop deze uitgevoerd wordt. Een inclusieve traditie maken van het Sinterklaasfeest blijft een moeilijke opgave.
Tiene Holvoet, expert in inclusiviteit*,‘Er verandert tegenwoordig zo veel tegelijk dat mensen het gevoel krijgen dat er een stroomversnelling zit in die veranderingen. Ze krijgen het gevoel dat er iets van hen wordt afgenomen, terwijl dat niet zo hoeft te zijn.’
Oorsprong Sinterklaas
Het verhaal van Sinterklaas is oorspronkelijk gebaseerd op bisschop Nicolaas. Hij leeft rond de vierde eeuw na Christus in Myra, een stad in het huidige Zuid-Turkije. Hij werd na zijn dood heilig verklaard door alle goede dingen die hij deed doorheen zijn leven. In de loop van de voorbije eeuwen is de figuur van Sinterklaas veel veranderd en is de huidige traditie van Sinterklaas een samensmelting van verschillende tradities en invloeden.
Het Sinterklaasverhaal dat wij kennen is gebaseerd op het prentenboek Sint Nikolaas en zijn knecht (1850), Jan Schenkman (1806-1863) giet het in een geschreven verhaal. In het verleden was de samenleving heel anders opgebouwd. Nu hebben wij fundamentele rechten en wetten rond de vrijheid van alle mensen, ongeacht ras, geslacht, taal, religie of andere kenmerken, maar dat kende ze vroeger niet. Deze grote veranderingen in de geschiedenis hebben ervoor gezorgd dat veel tradities vandaag de dag volledig uit de boot dreigen te vallen.
Geen Sint op school
In de lagere school Sint-Maria in Borgerhout komt Sinterklaas dit jaar niet langs. Het oudercomité en de directie raken het niet eens over de invulling van de Pieten. Dat vindt Anja Boel, kleuterjuf van Sint-Maria, jammer. “Het is toch een kinderfeest voor alle kinderen, ongeacht kleur, rang of stand? Als juf vind ik dit moeilijk aan de kinderen uit te leggen, ze stellen hierover vragen, begrijpen niet waarom de Sint wel in de buurschool op bezoek komt en niet bij ons.”
Pietendiscussie
De zwartepietendiscussie die nu gevoerd wordt gaat over het stereotype beeld dat het Sinterklaasverhaal creëert. Zwarte pieten werken als knechten voor de Sint. Het zijn mannen of vrouwen met een donkere huidskleur die werken voor een oude witte man. Dat is een beeld dat voor veel ophef zorgt. De figuur zwarte piet wordt gezien als een stereotype beeld met racistische eigenschappen. Nu spreken we over roetveegpieten, danspieten en schminkpieten.
Evolutie tradities
De figuur van Sinterklaas is door de tijd geëvolueerd van een beschermheilige van kinderen naar een boeman die stoute kinderen hardhandig aanpakt, naar een traditionele kindervriend in de vorm van een bisschop. Het Sinterklaasverhaal wordt na al die jaren nog steeds uitgebreid gevierd. Het is een traditie die in veel families leeft en die veel kinderen betovert. Het originele beeld van Sinterklaas heeft nog weinig te maken met het feest dat wij vandaag de dag vieren omdat het door de jaren heen beetje bij beetje veranderd is.
De originele tradities zijn niet inclusief, zegt Tiene Holvoet, maar als de maatschappij verandert naar een inclusieve maatschappij, is het logisch dat tradities ook inclusiever worden. Deze aanpassingen zorgen ervoor dat iedereen zich welkom voelt om deel te nemen aan tradities.
Het creëren van een omgeving waarin alle individuen, ongeacht hun achtergrond, cultuur, genderidentiteit, seksuele geaardheid en religie zich welkom en gewaardeerd voelen.