De onderzoeksjournalist Joppe Nuyts

Sociale fraude bij PostNL: “Veel onderaannemers willen de arbeidsomstandigheden aankaarten, maar ook hun job niet verliezen”

Uitbuiting, zwartwerk en zelfs kinderarbeid, dat zag de onderzoeksjournalist Joppe Nuyts van HLN en VTM Nieuws. Hij ging wekenlang undercover werken bij PostNL. Door zijn onderzoek vielen de sociale inspectiedienst, politie en de douane binnen bij de depots van PostNL. Nuyts vertelt over zijn ervaringen en hoe hij de sociale fraude ontdekte: “Er liepen al negenentwintig rechtszaken voor grootschalige fraude tegen onderaannemers.”

Hoe kwam u te weten dat er van alles misliep bij PostNL?
“Toen we het onderzoek begonnen, waren er al signalen dat niet alles liep zoals het moest. Al maanden stond het Nederlands bedrijf onder vuur, omdat de inspectiediensten regelmatig frauduleuze praktijken vaststelden bij de onderaannemers van PostNL (PostNL werkt niet met vaste koeriers, maar doet een beroep op zelfstandige onderaannemers, red.). Bij de start van ons onderzoek liepen er al negenentwintig rechtszaken tegen het bedrijf. De media schreef wel over die vaststellingen door de inspectiediensten, maar nog geen enkele journalist was daar undercover aan de slag gegaan. Ik sprak met de onderaannemers en ze zeiden: “Je zou het met je eigen ogen moeten zien.” Ik overtuigde een onderaannemer om bij hem undercover te werken.”

Maar brachten ze zichzelf daardoor niet in gevaar?
“Natuurlijk. Dat is ook de reden waarom het zo moeilijk was om met deze onderaannemers te spreken. Ze vonden de arbeidsomstandigheden verschrikkelijk, maar wilden tegelijkertijd hun werk niet verliezen. Ik heb het geluk gehad om enkelen van hen te spreken die al in hun opzegtermijn zaten. Bij één van hen volgde ik een korte opleiding, waardoor ik normaal kon functioneren in het bedrijf. Het was belangrijk om niet op te vallen.”

Hoe verliep het werk?
“We hadden lange werkdagen, soms tot zestien uur. 400 pakketjes per dag bezorgen was geen uitzondering tijdens deze drukke periode. In tussentijd probeerde ik zoveel mogelijk koeriers te spreken over de problemen. Elke dag maakte ik daar mijn missie van om zo veel mogelijk verhalen te horen.”

Wie is volgens u de grote schuldige in dit verhaal?
“Het is niet aan mij om een schuldige aan te duiden, dat moet het gerecht doen. Maar je kan wel over het probleem nadenken. PostNL boekt bijvoorbeeld goede jaarcijfers, dus ik vind het vreemd dat ze dat laag tariefmodel blijven hanteren. Hierdoor kunnen onderaannemers nauwelijks rondkomen. De onderaannemers waarvoor ik werkte verdienden ongeveer één euro per pakketje, terwijl een onderzoek van de Universiteit van Antwerpen aantoont dat een gezonde prijs per pakketje tussen de twee en een halve à drie euro ligt. Dat is meer dan het dubbele van wat veel onderaannemers nu krijgen. Maar ook de onderaannemers zijn in de fout, want sociale fraude valt nooit goed te spreken. Ze moeten creatief te werk gaan om zelf nog iets over te houden, maar toch mag je de wet niet overtreden. Maar misschien moeten wij ook naar onszelf kijken, want wij houden het systeem mee in stand door het vanzelfsprekend te vinden dat pakketjes gratis geleverd worden en de volgende dag in huis zijn. De optie dat PostNL zijn onderaannemers meer betaalt is er al, maar dat doen ze niet.

De burgers zijn dus ook ‘schuldig’?
“Het kan geen kwaad om na te denken over de prijs van zo’n pakketje. Ik kijk ook naar mezelf. Enkele dagen na het uitbrengen van de reportage was het Black Friday. Ik keek toen of ik nog iets nodig had, maar uiteindelijk kocht ik niets. Tenslotte bracht ik een reportage uit over hoe slecht de werkomstandigheden voor de onderaannemers van PostNL zijn. Waarmee ik niet wil zeggen dat iedereen die pakjes bestelt en ze gratis geleverd krijgt zich schuldig moet voelen. Maar het is wel iets om over na te denken. Vinden we dat systeem niet te vanzelfsprekend? Het is vaak goedkoper om een pakje te laten leveren dan om het te gaan halen.”

Nu worden ook andere bedrijven gecontroleerd. Is dat een logisch gevolg?
“De reportage heeft wel wat in gang gezet, maar het is een probleem dat al lang gaande is. De vakbonden zijn hier al meer dan tien jaar mee bezig. Ik koos PostNL omdat dit bedrijf voor veel mensen herkenbaar is. Als Bpost een pakje niet levert, dan is het vaak PostNL. Maar DPD en GLS zijn gelijkaardige bedrijven. Ook daar hoor ik verhalen van vakbonden en chauffeurs, maar of de situatie daar zo schrijnend is als bij PostNL, weet ik niet. Ik heb bijvoorbeeld nog geen verhalen gehoord van kinderen die geronseld werden om voor vier euro per uur te werken. De komende maanden zal de inspectie deze bedrijven wellicht blijven controleren.”

Wil je dat anderen dit ook lezen? Deel!

Zeen is a next generation WordPress theme. It’s powerful, beautifully designed and comes with everything you need to engage your visitors and increase conversions.

More Stories
Wat is het Hawthorne Effect?