Tijdens de herexamens kampen veel studenten met faalangst. Deze problematiek is één van de voornaamste redenen waarom studenten aankloppen bij de studentenbegeleiding van Universiteit Antwerpen, volgens studentenbegeleider Isabelle Vloeberghs. “Je zult het nooit helemaal weg krijgen, ook niet in begeleiding of therapie, maar je kunt wel leren om er beter mee om te gaan”.
Het komt op veel manieren voor. Enerzijds heb je de klassieke faalangst van studenten die bang zijn om niet te slagen voor examens. Soms hebben mensen inderdaad veel ervaring met falen, maar soms niet, en blijven ze zichzelf toch wijsmaken dat ze het niet zullen kunnen. Maar je kan ook faalangst hebben bij rijlessen, muziekoptredens, sportprestaties. Of, wat tegenwoordig ook vrij veel voorkomt, angst in sociale situaties, sociale angst.
Hoe ontstaat deze faalangst?
Het is altijd een verhaal van nature en nurture. Er is dikwijls wel wat aanleg. De ene persoon is gevoeliger voor de beoordeling van anderen. Dat zie je zelfs al in de kleuterschool. Je hebt kleuters die het heel erg vinden als hun tekening niet goed meevalt en je hebt kleuters die er zich niets van aantrekken als de juf het niet goed vindt. Maar je hebt ook het stuk nurture: de impact van de omgeving is ook heel groot. Thuis, het eigen gezin, maar ook alles wat met onderwijs te maken heeft: leerkrachten, klasgenoten enzovoort. En breder de hele maatschappij. Tegenwoordig komt er extra druk op de studenten en kinderen te liggen. Je krijgt vaak de boodschap dat het niet goed gaat met ons land, de economie zit in het slop, je moet een diploma hebben om het te kunnen redden later, …
Nu, wat kunnen de gevolgen zijn van deze faalangst?
Je maakt best het onderscheid tussen actieve en passieve faalangst. Bij actieve faalangst heb je de studenten die keihard werken om ervoor te zorgen dat ze toch maar niet gaan buizen op een bepaald vak en dat ze echt op alle examenvragen kunnen antwoorden. Maar dat zijn de mensen die echt alles vanbuiten leren en tot in detail studeren. Hierbij is het gevaar dat die mensen dan over hun fysieke en mentale grenzen gaan of dat ze uiteindelijk niet klaar geraken met de gehele leerstof. Dit kan tot burn-out leiden of stress- en paniekaanvallen. Langs de andere kant heb je dan passief faalangstige studenten. Dit zijn de mensen die eerder weglopen voor hun studie, maar ook van hun angst in zekere zin. Degene die niet geconfronteerd willen worden met de leerstof die ze nog moeten studeren, examenroosters, … Ze besteden hier weinig aandacht aan, net om niet bang te worden. Dit zijn de mensen die veel te laat beginnen te studeren en het niet halen. Ze ontwikkelen dikwijls depressieve klachten en hebben veel schuldgevoel, haatgevoelens tegenover zichzelf. Omdat ze het keer op keer zogezegd verknoeien, maar eigenlijk is ook daar de basis van de problematiek de angst.
Hoe kunnen we faalangst voorkomen?
Faalangst ontstaat meestal in de loop van de kindertijd en jeugd. In de opvoeding is het belangrijk om kinderen een positief en realistisch zelfbeeld bij te brengen. Je kan als ouder of leerkracht best focussen op het proces en de inspanning van de leerling benadrukken, in plaats van je te focussen op het resultaat. Als student is het belangrijk om een growth mindset te ontwikkelen, dwz dat je gelooft dat je vaardigheden niet vastliggen, maar dat je ze kan versterken en uitbreiden. Als je ingesteld bent op groei, dan beschouw je fouten maken en falen als een heel natuurlijk proces. Je laat jezelf toe om te leren, en dus ook om te falen.
Hoe kunnen we faalangst verminderen?
Je zult het nooit helemaal weg krijgen, ook niet in begeleiding of therapie, maar je kunt wel leren om er beter mee om te gaan. Focus op je gedachten en probeer positiever te kijken naar de realiteit. Het is belangrijk dat de student beseft dat de angst de realiteit inhaalt. Een andere oplossing is het uitvoeren van relaxatie- of ademhalingsoefeningen. Daarnaast kun je ook van studiemethode veranderen. Iemand die actief faalangstig is, gaat vaak te weinig pauzes nemen en te veel dagen studeren. Stel een dagelijkse studie limiet op, bijvoorbeeld 8 uur en niet meer en niet minder. Probeer je daar ook echt aan te houden. Ook voor de passief faalangstige studenten is het opstellen van een planning belangrijk. Maak van je studie een nine-to-five job waarbij je een aantal opdrachten moet vervullen en denk niet te veel na over de examens.
