Wie op 1 december opgespelde rode lintjes spot, zal zien dat het Wereldaidsdag is. Het initiatief van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) zorgt er jaarlijks voor dat deze datum in het teken van bewustzijn en preventie rond hiv/aids staat. Juiste informatie omtrent aids bereikt jongeren en studenten na het secundair onderwijs vaak minder snel; experts vinden het van groot belang alle leeftijdsgroepen geïnformeerd blijven. Infectioloog prof. Linos Vandekerckhove (UZ Gent) meent dan ook dat het een open conversatie moet blijven.
Het is vandaag Wereldaidsdag. Hoe belangrijk vindt u het om hier jaarlijks aandacht aan te geven?
“Enorm belangrijk. Als we kijken zijn er nu, in 2023, ongeveer 40 miljoen mensen overleden aan hiv. Dat is vier keer zoveel dan aan COVID-19. We kunnen het virus onderdrukken, maar zien nog altijd meer dan 1 miljoen infecties en 650 duizend doden per jaar. We kunnen niet zeggen: “alles is toch in orde, we hebben een medicijn om het te onderdrukken”. Zelfs mits dat dat er is, slagen we er onvoldoende in om het voor iedereen beschikbaar te maken.”
Zijn er specifieke trends in de cijfers wanneer we spreken over jongeren?
“Als we kijken naar de grootste stijging na de COVID-19 is dat bij jongeren tussen 18 en 25 jaar. Daar zijn de gevallen bijna verdubbeld. Grotendeels heeft dat te maken met verminderde campagnes tijdens de coronacrisis, en verminderde sensibilisering. Dat resulteerde in minder diagnoses en minder tests. Nadien kwamen er dan logischerwijs opeens veel meer diagnoses naar boven.”
Op welke manier kan men jongeren dan effectiever bereiken?
“Wat er nu gebeurt, is dat er in het middelbaar wel les over wordt gegeven, maar daarna is er een soort “gap”. Ja, er bestaan preventieplatformen zoals Sensoa en Sida. Maar vanuit de universiteiten en hogescholen wordt er weinig over gezegd. De directe toegangskanalen waar jongeren zelf actief zijn, kunnen dus meer doen. Ook het feit dat er PrEP (preventieve medicatie) beschikbaar is, wordt door veel jongeren vergeten, of ze weten het niet eens.”
Denkt u dat er dan beter lessen over geïntegreerd worden in het hoger onderwijs?
“Ik denk dat de campagnes die er wél waren in de jaren ’80 heel heftig waren. Ze waren ook stigmatiserend en niet ethisch verantwoord. Daar wilden studenten niks mee te maken hebben. Nu zijn we helemaal aan de andere kant: er is bijna geen enkele campagne meer in scholen. Er moet zeker een gulden middenweg gevonden worden om dat topic bespreekbaar te maken én te houden.”
In hoeverre speelt het stigma rond aids nog steeds een rol bij jongeren?
“Het feit dat men er vaak niet over durft praten, is een belangrijk punt. Wanneer iemand seropositief is onder jongeren, zeggen ze dat aan bijna niemand. Deels door schrik voor afwijzing, deels door een gevoel van eenzaamheid. Wanneer iemand dan seksueel contact heeft terwijl die niet in therapie is, komen er weer nieuwe infecties. Het onderwerp bespreekbaar maken is waar deze Wereldaidsdag zo goed voor is.”
Jongeren zitten massaal op sociale media. Kunnen deze helpen bij het bespreekbaar maken?
“Patiënten vertelden mij dat op datingapp Grindr bijvoorbeeld tegenwoordig aangegeven kan worden of je PrEP gebruikt of niet. Op sociale media is het dus zeker meer geïntegreerd en bespreekbaar dan in het echt. Platforms zoals Sensoa bieden ook hulp aan, maar in een eerder klassieke vorm. Er kan zeker gezocht worden naar meer manieren om dit met een breder publiek te bespreken, bijvoorbeeld online.”
Wat zijn de meest hoopvolle ontwikkelingen op vlak van aids met betrekking tot jongeren?
“Dat steeds meer jonge patiënten in therapie gaan. Dat is de belangrijkste maatregel om hiv niet op de lopen. Patiënten in therapie kunnen alsnog zwanger worden en seks hebben zonder het door te geven. Dat is waar we dus het meest op inzetten. Wij noemen dat “Undetectable = Untransmittable”; als het virus niet op te sporen is, kan men het ook niet langer doorgeven. Dat is dus de grootste preventiemaatregel. Vroegtijdige behandeling is waar het mee begint en eindigt.”
